Ebeveyn Tutumları Ebeveyn ve Çocuk İlişkileri ve Kaygı Düzeyi İle İlişkisi

İnsan hayatında doğum öncesinden doğum sonrasına kadar kurulan ilk etkileşim ebeveynlerimizle olan ilişkidir. Bebek henüz anne karnındayken anneden gelen iletişim sinyallerini hisseder ve bu etkileşim doğum sonrasında kurulan bağ ile devam eder. Bakım verenlerle geliştirilen ilişkiler, bireyin hayatının ilerleyen dönemlerinin şekillenmesinde büyük önem taşır. Bu ilişkilerin geliştirilmesinde en temel unsurlardan biri, ebeveynler ve çocuklar arasındaki iletişimin doğası ve yapısıdır.

Çoğu durumda, ebeveynler çocuklarıyla iletişim kurarken, genellikle çocuklarının davranışları hakkında geri bildirim sağlarlar. Ebeveynlerin çocuklara yönelik tutum ve davranışları, ilişkilerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynayacaktır. Özellikle, ebeveynlerin otorite ve denetime yönelik tutumları, çocuklarıyla olan ilişkilerinin gelişimi üzerinde etkili olacaktır. Buna ek olarak, ebeveynler ve çocuklar arasındaki iletişimin kalitesi de bu ilişkilerin gelişimini etkileyecektir. Birçok durumda, ebeveynler çocuklarıyla destekleyici ve teşvik edici bir şekilde iletişim kurarken, diğerleri daha sert ve yargılayıcı bir şekilde iletişim kurma eğiliminde olacaktır. İletişim tarzlarındaki bu farklılık, bu ilişkilerin gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bazı durumlarda, ebeveynler çocuklarıyla olan ilişkilerinde katı ve otoriter bir yaklaşım benimseyebilir. Bu durum çocukların kendilerini eleştirilmiş hissetmelerine, kendilerini özgürce ifade etmekten caydırılmalarına, stres altında hissetmelerine ve kaygı ve stres düzeylerinin artmasına neden olabilir. Öte yandan, ebeveynler aşırı müsamahakâr bir yaklaşıma sahip olabilir; bu da çocuğun birçok yönden gelişmesine neden olabilir.

Ebeveynler, çocuklarının yetişkin olduklarında nasıl olacakları ve büyüdüklerinde hangi bilgi, ahlaki değerler ve davranış standartlarına sahip olacakları konusunda birçok fikre sahiptir. Bu hedeflere ulaşmalarına yardımcı olmak için farklı stratejiler kullanırlar. Değerlerini ve hedeflerini desteklemek için çocuklarının davranışlarını pekiştirme ve cezalandırma yöntemlerini kullanabilirler; bazıları kendilerini rol model olarak kullanabilir; inançlarını ve beklentilerini ifade edebilir; komşularını, akranlarını ve okullarını seçebilirler. Bu yaklaşımlar, ebeveynlerin çocuklara yönelik tutum ve davranışlar oluşturmaya karar vermelerine olanak tanır. Bazı ebeveynler çocuklarına karşı tamamen hoşgörülü olabilir. Günlük yaşamdaki rutinler ve kurallar çoğunlukla çocuğun inisiyatifine ve taleplerine bağlıdır. Öte yandan, bazı ebeveyn tipleri diğer tiplerden farklı olabilir ve ne talepkâr ne de tepkiseldirler. Bu ebeveynlik türünün önemli özelliklerinden biri de müdahil olmamasıdır.

Dolayısıyla, her ebeveynin benimsediği bu farklı yollar ve uygulamalar farklı çocuk yetiştirme tutum ve davranışlarına yol açar. Ebeveyn tutumları çocuğun bağlanma stilini şekillendirmeye yardımcı olur. 1960’larda psikolog Diana Baumrind üç ana ebeveynlik stili tanımlamıştır: Otoriter, Yetkin ve İzin Verici. Daha sonra 1980’lerde Stanford araştırmacıları Eleanor,Maccoby ve John Martin tarafından dördüncü bir stil olan İhmalkar Ebeveyn Tutumu da eklenmiştir. Ebeveyn Tutumları Otoriter, Yetkin, Aşırı Koruyucu ve İzin Verici/Karışmayan/ihmalci/ sonradan eklenen olmak üzere 4 boyuttan oluşmaktadır.

Otoriter Stil özellikleri, kurallara sorgulamadan katı bir şekilde itaat edilmesini bekler ve bu kuralları uygulamak için cezayı kullanır. Diyaloğa girmezler veya çocuklarının fikirlerini dikkate almazlar. Bir çocuğun kurallarla ilgili sorusuna verilen tipik yanıt “Çünkü ben öyle dedim.” şeklindedir. Otoriter tarzda iletişim çoğunlukla minimum düzeydedir; çocuklardan ebeveyn kararlarını herhangi bir girdi olmaksızın kabul etmeleri beklenir ve çocukların faaliyetlerini yakından izleyerek itaat ve otoriteye yüksek vurgu yapılır.

İkincisi Demokratik Tarzdır ve demokratik ebeveynliğin özellikleri davranış sorunlarını önlemeye yatırım yapmak, övgü ve ödül gibi olumlu disiplin kullanmak, öz savunmayı teşvik etmek ve inançları ifade etmektir. iletişim konusunda açık ve destekleyicidirler, çocukları fikirlerini dile getirmeye teşvik ederler. Çocuklar için sonuçlar; daha düşük depresyon ve anksiyete seviyeleri, daha iyi karar verme, olumlu ilişkiler ve genel refahtır. Çocukların sorumluluk sahibi, iddialı ve işbirlikçi olmaları daha muhtemeldir.

Aşırı Koruyucu Stilin özellikleri, çocukların özerkliğini sınırlayan aşırı kısıtlayıcılık ve zararı en aza indirgemedir. İletişim tarzları çoğunlukla müdahalecidir ve bağımsızlığı sınırlar. Çocuklar için sonuçları ise: Özgüven eksikliği, çekingen olma, sosyal becerileri daha yavaş geliştirme ve sınırlı öz farkındalığa sahip olma eğilimi şeklinde sıralanabilir.

İzin Verici Stilin özellikleri: Hoşgörülü, önemli ölçüde özerklik tanır, yüzleşmekten kaçınır, ihmal noktasına kadar aşırı anlayışlı olabilir. Duyarlı ancak talepkar değil, asgari yapı ve kontrol ile çocuklar için sonuçlar: Kendine düşkün olma eğilimindedir, dürtü kontrolü zayıftır ve daha az akademik başarıya sahiptir.

İhmalkar veya Müdahil Olmayan Stil : çoğunlukla kopuktur, ebeveynliğe ilgi duymaz, minimal kontrol ve şefkatten yoksundur. İletişim, çocuklar için sorumlulukları ve sonuçları genellikle ihmal eder ve potansiyel gelişimsel sorunlara yol açar.

Sonuç olarak aileler için öneriler şu şekilde sıralanabilir: Ebeveyn tutumlarının birey üzerinde ne kadar etkili olduğu düşünüldüğünde ailelerin sahip olması gereken tutum Demokratik olmalıdır, çünkü demokratik tutuma sahip ebeveynlerin çocukları özgüvenli, duygularını ifade edebilen, sınırlarını koruyabilen ve çocuğun başkalarıyla iletişim kurmasında daha sağlıklı davranışlar gösterecektir. Dolayısıyla demokratik tutumla yetişen çocuk, büyüdüğünde ya da erken yetişkinlik döneminde daha öz yeterliliğe sahip bir kişi olacak, ebeveynlerinden edindiği sağlıklı rol model ile ileride kendi ailesi ve çocukları olduğunda da benzer bir tutumla yaklaşacaktır. Etkili ebeveyn tarzı, dengeli ve tutumlu olan demokratik tarzdır.