Kalp Hastalıkları Ve Kalp Damar Cerrahisinde Ruhsal Danışmanlık
“Zihinin acı yahut zevk veren, ümit yahut kaygı veren her duygulanımı kalbe uzanır”
Prof. Dr. Sedat ÖZKAN
İnsan hayat müddeti içinde hasta olmamak için aşikâr bir uğraş göstermemesine karşın hasta olmayı da hiç istemez. Asıl değişik olan ise hasta olduktan sonra çok çabuk uygunlaşmak ister. Olağan hayata biran evvel dönebilmek için üstün bir uğraş sarfeder. Bu sürecin uzaması güzelleşmeyi olumsuz olarak tesirler.
Kalp Ameliyatlarından Sonra Hastalarımızın Bilmesi Gereken şudur:
“Zaman en güzel ilaçtır”. Bu ilacın kullanımınında cerrahın ve hastanın en büyük yardımcısının Liyezon Psikiyatrisi olduğu, bir yıllık tecrübemiz sonucunda en yeterli formda kanıtlanmıştır.
Ameliyat edeceğimiz bir hastanın ameliyattan evvel kazandığı inanç ve hamasetin cerrahi muvaffakiyete katkısı kadar ameliyat sonrasında hastamızın bir gecelik eksiksiz uykusunun yada meskenine işine döndüğü vakit tekrar kazandığı ferdî inancın onun topluma ve ailesine en hızlı halde tekrar kazandırılmasında büyük katkısı olmaktadır.
Prof. Dr. Bingür SÖNMEZ
Fiziksel ve ruhsal sıhhatimiz ayrılmaz bir bütündür. Fizikî hastalıklar ruh sıhhatimizi, ruhsal durumumuz bedensel fonksiyonlarımızı tesirler.
Liyezon psikiyatrisi fizikî hastalığı olan ya da cerahi teşebbüs uygulanan hastalarda görülen ruhsal kriz ve hastalıkların araştırılması, tanısı, tedavisi, izlenmesi ve önlenmesine dönük hizmet sunan özelleşmiş bir psikiyatri disiplinidir. Tıbbi tedavi ve bakım ile psikiyatrik-psikososyal bakımı bütünleştirir. Her fizikî hastalık ve tedavi teşebbüsü krize yol açar. Külfetten, kayıp reaksiyonuna, gelecek telaşına, yetersizlik hissine, özürlülük korkusuna dek çeşitli çatışmalara yol açar. Hastalık, vücudu olduğu kadar hisleri, kanıları, bağlantıları tesirler. Hastalığa, etkilenen organa, hastalığın özelliklerine ve hastanın içinde bulunduğu ortama nazaran değişen çeşitli telaşlar ve reaksiyonlar görülür (matem, panik, inkar, suçluluk vb…).
Fiziksel hastalıklar ve ameliyatlarda gelişen ruhsal yansılar vakit zaman günlük fonksiyonlarımızı, kişilerarası münasebetlerimizi, uyku-iştah üzere bedensel işlevlerimizi olumsuz etkileyebilir. Bu yansılar kolay ahenk zahmetinden acil müdahale gerektiren psikiyatrik tablolara (ölüm niyetleri, zihinsel karışıklık … gibi) kadar uzanabilir. Bu psikiyatrik yansıların gelişmesinde hudut sisteminde süreksiz biyolojik değişiklikler, hastanın kişilik yapısı, duygudurumu ve çevresel faktörler rol oynar. Fizikî hastalıklarda ve ameliyatlarda gelişen davranışsal ve ruhsal meseleler tedaviye ahengi, ömür kalitesini, tedavi ve bakım sürecini, hastalığın seyrini, iyleşmeyi, tedaviye karşılığı olumsuz tesirler. Hastalığın seyrini, hastalığa ahenk ve iyleşmeyi olumsuz etkileyen ruhsal-davranışsal yansılar uygun ruhsal yaklaşım, erken işbirliği ve vaktinde tedavi ile engellenebilir yahut düzeltilebilir. Konsültasyon-liyezon psikiyatrisi, fizikî hastalıklar ve cerahi teşebbüslerin psikiyatrisi olup, genel ve klâsik psikiyatriden ileri bir üst uzmanlık alanıdır.
Kalp hastalıkları ve kardiyak cerahi teşebbüslerinde ortaya çıkan ruhsal durumların teşhis ve tedavisi ile uğraşan psikokardiyoloji’de liyezon psikiyatrisi bilim kolu hizmet yelpazesi içinde bir alt disiplindir.
Heyacanlar ve ruhsal zorlanmaların kalbe tesirini hepimiz biliriz Günlük yaşantıda keder, öfke, heyecan ve gerginliğini kalp ve damar sistemindeki tesirini ve yansımasını (çarpıntı, nefes darlanması, tansiyon yükselmesi, ateş kasması vs.), hepimiz yaşarız.
Psikolojik ve davranışsal faktörler sempatoadrenal sistem aracılığıya direkt kalbi tesirler. Ailesel yatkınlık, sigara kullanımı, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği yanında günümüz insanlarında gitgide yaygınlaşan A-tipi davranış özellikleri de kalp hastalığı gelişimindeki risk faktörlerindendir. Hırslı, vakitle yarışan, yüksek muvaffakiyet dürtüsü olan, kızgınlık ve öfkesi ile baş etme zahmeti çeken kişilik özellikleri bu davranış kalıbının aslını oluşturmaktadır.
Koroner arter hastalığından kalp enfarktüsüne ve koroner by-pass cerahisine kadar uzanan yelpazede görülen aşikâr başlı ruhsal krizler, yardım ve tedavi gerektiren durumların başlıcaları şunlardır:
- Kaygı ve panik halleri
- Depresyon
- Hastalığa ve tedaviye ahenk zahmetleri (inkar, tedaviyi reddetme, uyku ve iştah bozuklukarı)
- Nöropsikolojik bozukluklar (bilinç ve yönelim bozuklukları)
- Kişilik değişiklikleri
- Psikoseksüel sorunlar
- Riskli davranışların sürdürülmesi (sigara, diyete uymama)
Hastanın ameliyata ruhsal istikametten hazırlanması, ameliyat sonrası ruhsal bakım sağalması ve taburculuk sonrası ruhsal takviye ve takibi; bütüncül bakım ve tedavinin ayrılmaz modülüdür. Kalbin, beynin ve ruhsal durumun birlikte yeni yaşama hazırlanması birbirini tamamlar. Tıbbi, cerrahi ve ruhsal hizmet bir bütün oluşturur.
Psikolojik Danışmanlık ve Dayanak Gerektiren Belirti ve Bulgular
- Sıkıntı, Çökkünlük ve Zihinsel karışıklık
- Uykusuzluk, Kabus görme ve Gece sık uyanma
- Umutsuzluk, çaresizlik, suçluluk his ve düşünceleri
- Uyum güçlüğü
- Uygun tedaviye karşın yakınmalarının devam ediyor olması
- Hastalık ve tedavi süreciyle baş etme güçlükleri
- Sosyal geri çekilme ve Panik halleri
- İsteksizlik ve Hevessizlik
- Bellek bozukluğu
- İlgi alanı daralması
- Kişilik değişiklikleri
- İnkar, tedaviyi red
- Matem tepkileri
- Yaşam ülkülerinin yok olması ve Mesleksel fonksiyonlardan uzaklaşma
- Zevk hissinde, istek, ilgi ve etkinliklerde azalma
- Düşünce ve dikkat bozuklukları
- Sürekli dert, karamsarlık
- Riskli davranışların devam etmesi
- Geleceğe dönük plan yapamama
Ortaya çıkan ruhsal krizlerin, ahenk zahmetlerinin uygun tedavisi ve olumsuz alışkanlıkların (diyet, sigara, içki kullanımı) düzeltilmesine yönelik ilaç tedavilerin yanında sıklıkla medikal psikoterapötik, davranışsal (gevşeme egzersizleri) ve psikososyal tedavi ve dayanak programları vardır.
Bu ruhsal dayanak ve tedavi programlarında, hudut sistemini düzenleyen ilaçların verilmesi yanında; bireye hislerini ve tasalarını tabir edebilmesinde, gerilimle başetme statejilerinin geliştirilmesinde yardımcı olunur, aile bağları alınır, değişen rollere ahengin geliştirilmesi, yeni duruma ahenge yardımcı olunur. Yeni ilgi, uğraş, beklenti, duygusal yatırım, yaratıcılık alanlarının geliştirilmesi desteklenir. Hastalıktan hayata şuurla, his ile, umutla fiziksel-ruhsal-çevresel ahengin sağlanması, sıhhat ve mutluluğun gerçekleşmesini sağlayacaktır. Daha tecrübeli, donanımlı, umut dolu, mutlu (yeni) bir ömür başlayacaktır.
Psikolojik tedavi, dayanak ve danışmalık, hastane içinde tedavi görürken, ameliyat öncesi, ameliyat sonrası ve taburculuğu takiben, tıbbi tedavi ve bakımla birlikte; işbirliği ve eşgüdümle takımla işbirliği içinde sürdürülür.