Aort damarı nedir?
Kalbimizin sol karıncığından (ventrikül ) çıkan ve kanın tüm bedenimize dağılmasına imkan veren, bedenimizdeki en büyük damardır. Bedenimizdeki damar ağını bir su şebekesine benzetirsek aorta bu şebekenin ana su borusudur. Çıkış çapı yaklaşık 2.5 cm dir. Aort damarı kalpten çıktıktan sonra göğüs ve karın boşluğuna ilerler. Bu ilerleme esnasında tüm organlarımıza kollar verir.
Anevrizma nedir?
Anevrizma bir atardamarın rastgele bir kısmının olağan çapının 1.5 katının üzerine çıkacak formda balonlaşmasıdır. Her genişleme anevrizma değildir. Bu oranın altındaki genişlemeleri ‘’ektazi ‘’olarak tanımlamaktayız. Gereğince genişlemiş bir anevrizma patlayarak ölümcül kanamalara neden olabilir.
Aort anevrizması nedir?
Anevrizma belirtileri nelerdir ?
Aort damarının kalpten çıkış düzeyi de dahil olmak üzere göğüs boşluğundaki kısımlarında ( torakal anevrizmalar ) ya da karın boşluğundaki kısmında ( abdominal aort anevrizmaları ) gelişen anevrizmalardır.
Anevrizma neden olur ?
Halk ortasında damar sertleşmesi – kireçlenmesi diye bilinen ateroskleroza bağlı olarak damar içi yüzey bütünlüğünün ve esnekliğinin kaybolması
. Denetimsiz hipertansiyona bağlı daima olarak damar içi basıncının yüksekliği
. Genetik yatkınlık ( Marfan sendromu üzere dokuların doğumsal olarak gevşek olması )
. Sigara içiciliği ( anevrizma riskini 8 kat arttırmaktadır )
. Çok kilo – obesite
. Göğüs travması ( Trafik kazası, v.b. )
. Nadiren kokain üzere uyarıcı ilaç kullanımı
. Ender olarak da tedavi edilmemiş enfeksiyonlar ( Sifilis, v.b. ) ve inflamatuar hastalıklar ( Behçet hastalığı, v.b.)
Aort Kök Anevrizmaları ve Asendan Aort Anevrizmaları
Aort kapak etrafı ve çabucak üst kısmında gelişen anevrizmalara sinüs valsalva anevrizması ya da aort kök anevrizması, bu düzeyin üzerinde aort kavsine kadar olan alandaki anevrizmalara da asendan (çıkan ) aort anevrizması ismini vermekteyiz. Pek çok hastamızda her iki durum birlikte bulunmaktadır.
Anevrizma belirtileri birden fazla vakit net değildir ve sinsi formda ilerler. Bu anevrizmanın yavaş gelişimi ile ilgili bir durumdur. Anevrizma belirtileri bulunduğu alana nazaran farklılıklar gösterirler. Aortanın kalpten çıkış bölgesinde oluşan bir anevrizma aort kapak yetmezliğine, soluk borusuna baskı yaparsa nefes darlığına neden olabilmektedir. Karın bölgesindeki bir abdominal aort anevrizması ekseriyetle karın ve sırt ağrısı halinde belirti vermektedir. Bununla birlikte hastalarımızın birçok rastgele bir nedenle yapılan sıhhat denetimlerinde anevrizma saptanarak başvurabilmektedir. Anevrizmalar nadiren de acil servise başvuran hastalarda patlamış olarak saptanır. Bu durum son derece ölümcüldür ve acil ameliyat gerektirir.
Cerrahi seçenekler nelerdir?
Aort kökünü tutan anevrizmalarda aortayı aort kapak düzeyinden itibaren değiştirmekteyiz. Bu ameliyatta yalnızca aortanın değiştirilmesi yetmez birebir vakitte aort kapağa da müdahale gerekir.
Aort Kapakçığı değiştirilerek yapılan anevrizma tamiri (Bentall Ameliyatı)
Aort kapağın onarılamayacak kadar bozulduğu durumlarda yapay bir tüp damarın ucuna yerleştirilmiş bir kapakla ( kapaklı kondüit) hem aort kapak hem de anevrizmatik aort duvarlarını değiştirmekteyiz. Bu ameliyata Bentall ameliyatı denmektedir. Bu ameliyatta mekanik ve biyolojik kapakların her ikisi de kullanılabilmekteyiz.
Aort Diseksiyonu Nedir?
Aort kapakçığı korunarak yapılan anevrizma tamiri (Tirone David Ameliyatı)
Hastamızın aort kapağı yapısal olarak bozulmamış ya da tamire müsait ise kişinin kendi kapağını koruruz. Aort kökünü kendi kapağını koruyarak değiştirdiğimiz bu ameliyata Tirone David ameliyatı demekteyiz. Ferdî olarak yapmaktan çok zevk aldığım Tirone David ameliyatı, epey kompleks lakin sonuçları prestiji ile hastayı kan sulandırıcı ilaç kullanmaktan kurtardığı için hasta açısından çok avantajlı bir ameliyattır.
Aort diseksiyonu nasıl tedavi edilir?
Aorta 3 ana katmandan oluşur. Diseksiyon en iç katmanının yırtılması sonucu kanın orta katmana geçmesi ve katların birbirinden ayrılması durumudur. Aort tam kat yırtılmamıştır lakin kuru bir ağaç kabuğunun kavlaması üzere katlar birbirinden ayrılmıştır. Kan yeni bir yol bulur. Her kalp atımında bu yeni yol biraz daha ilerler. Kalp, beyin, böbrekler üzere tüm hayati organlar risk altındadır. Ekseriyetle yaşlılarda, denetimsiz hipertansiyon hastalarında, evvelce anevrizması olanlarda ve Marfan Sendromu üzere gevşek doku hastalığı olan şahıslarda ortaya çıkmaktadır. Akut diseksiyon son derece ölümcül bir durumdur. Acil ameliyat gerektirir. Ameliyat edilmeyen hastaların %50’si birinci 48 saatte kaybedilir. Sonrasında her saat başına vefat riski %1 artar.
Abdominal Aort Anevrizmalarında Teşhis nasıl konur?
Aort diseksiyonunun tedavisi cerrahidir. Diseke olan aort dokusunun tamamı çıkarıp yerine yapay damar yerleştiriyoruz. Bu ameliyat esnasında kalp akciğer makinesi kullanılır, gerektiği durumlarda hastayı 16 – 18 derecelere kadar soğutup sirkülasyonu büsbütün durdurmaktayız.
En kolay teşhis formülü güzel bir fizik muayene ve ultrasonografidir. Günümüzde bilgisayarlı tomografi daha detaylı bir teşhis, takip ve ameliyat programlaması için vazgeçilmez bir tetkiktir.
Abdominal Aort Anevrizmaları
En sık karşılaştığımız aort anevrizması tipidir. Erkeklerde bayanlara oranla 5-10 kat daha fazla oluşur. Oluşma riski yaşla artmaktadır. En sık 60-80 yaş ortasındaki bireylerde oluşur. Hastaların %75’inde belirti vermezken kimi hastalarımız karınlarında kalp atımı ile uyumlu olarak pulsasyon veren kitleyi farkederler (bu durum düşük kilolu hastalarda olağan bir bulgu da olabilir). Ya da bir sıhhat denetimi esnasında rastlantısal olarak da saptanabilir. Denetim altında olmadıkları vakit patlama riskleri mevcuttur.
Erken teşhis neden değerlidir?
Abdominal Aort Anevrizmasında ( AAA ) Cerrahi Seçenekler
Günümüzde AAA ’da iki cins cerrahi seçeneği uygulayabilmekteyiz. Birincisi klasik prosedür dediğimiz, karın bölgesinin cerrahi olarak açılarak anevrizmatik aort kısmını çıkarıp yerine Dacron yahut Gorotex olarak bilinen yapay damarların yerleştirilmesi sürecidir. İkinci seçenek ise son yıllarda daha çok tercih ettiğimiz karnı açmadan, kasık atardamarından girerek anevrizmatik aort damarının içerisine yeni bir damar yerleştirme süreci olan endovasküler anevrizma tamiri ( EVAR ) tekniğidir. EVAR tekniği çabucak tüm abdominal aort anevrizmalarına uygulanabilmekle birlikte, nadiren bu tekniğe uygun olmayan hastalarda her vakit klasik cerrahi uygulama talihimiz vardır.
Anevrizma çapı artmadan saptanan bir hastada anevrizmanın ilerlemesi yavaşlatılabilir hatta birtakım hastalarda neredeyse durdurulabilir. Bu formda hayatlarını sonuna kadar sürdüren hastalar vardır. Erken teşhisin bir öbür kıymeti de çapı artmış anevrizmaların patlamadan ameliyat edilebilmesidir. Anevrizma çapı 3 cm den küçükse 5 yılda bir takip ekseriyetle kafidir. 3 -4 cm aralığındaki anevrizmalar için hastaların yılda bir sefer ultrason yapılması için doktora gelmesi gerekir. 4 – 4.5 cm çapı olan anevrizmalar 6 ayda bir denetim edilmelidir. Şayet aort çapı 5 cm ve üzeri ise ya da yılda 1 cm den fazla genişleme gösteriyorsa en kısa müddette ameliyat etmek gerekir.
EVAR formülünün avantajları nelerdir?
Birincisi karın açılmadan anevrizmanın onarılmasıdır. Daha az travmatik olduğu için de bilhassa yaşlı hastalar yahut genel durumu düşkün hastalar için açık ameliyata nazaran daha uygun bir tedavi yoludur. Hastalarımız günlük ömürlerine daha çabuk dönmektedir. Tüm küçük kesi ile yapılan ameliyatlardaki üzere ağrı, kan nakli gereksinimi ve enfeksiyon riski daha azdır. Klasik kesiyle yapılan ameliyatlara nazaran daha estetiktir.
Endovasküler Anevrizma Tamiratı ( EVAR)
EVAR tekniğinin dezavantajları ve mümkün komplikasyonları nelerdir?
Abdominal aort anevrizmalarında karnı açmadan uyguladığımız bu sistemde kasık atardamarından stentgreft dediğimiz kendinden stentli bir yapay damarı, anevrizmatik alanın içine yerleştirmekteyiz. Bu yolla anevrizma içeriden onarılmış olur. Kan artık anevrizma kesesine dolmadan yeni yapay damarın içerisinden akmaktadır. Üzerinde bulunan stentler yapay damarın hem anevrizmatik segmentin iki ucuna sıkıca tutunmasına, hem de içeriye çökmemesine imkan verir. Damarın içinden geçen kan akımı da tıpkı tarafta basınç yaptığı için yapay damar daha da sağlam durur.
Süreç esnasında damarların görüntülenmesi için kullanılan opak husus böbrekler yoluyla bedenden atıldığı için böbrek yetmezlikli hastalarda kullanımı sonludur. En değerli komplikasyonu ise yapay damarın kenarlarından yahut anevrizma kesesi içine açılan bir damardan stentle anevrizma ortasına kan sızmasıdır. Bu duruma endoleak denir. Endoleak düzelmezse anevrizmanın büyümesine hatta patlamasına neden olabilir. Mümkün bir endoleak tekrar birebir usulle tedavi edilir. Çok az olarak da açık cerrahi ile düzeltilir.