Aort damarı kalpten çıkan ana damar olup tüm bedene kan taşıyan en büyük damardır. Aort damarı epeyce sağlam bir yapıya sahip olmasına karşılık nadiren yırtılabilir ve ölümcül olabilir.
Sebepleri nelerdir?
Aort damarının ileri yaşlarda (60-70 li yaşlarda) elastikiyetinin kaybolması, iç duvarında kolesterol ve plak birikimi sonucu kireçlenmelerin artması, hipertansiyon ve birtakım genetik olarak aort duvarının zayıf olduğu hastalıklar sebep olarak gösterilebilir. Trafik kazaları, düşmeler ve çok ağır kaldırmalar da aortta yırtığa neden olabilir.
Nasıl gelişir?
Aort damarının iç katmanında meydana gelen küçük bir yırtılma noktası kanın o bölgedeki basıncı ile üst ve aşağıya gerçek ilerleyerek tüm damar boyunca devam edebilir. Yırtılmanın olduğu bölgeden çıkan hayati damarlar da bundan etkinenip anında ölümcül komplikasyonlar gelişebilir. (Beyin ve Böbrekler gibi) Bazen damarın iç kısmından başlayan yırtılma tüm damar katmanlarını etkileyip damarın dışarı gerçek yırtılmasıyla da sonuçlanabilir.
Belirtileri nelerdir? Teşhis nasıl konur?
Aort diseksiyonu beklenmedik bir durum olduğu için evvelden pek belirti vermez. Çoğunlukla ani gelişen bir tansiyon yükselmesi aortta yırtılmayı başlatabilir. Hastalar bunu göğüslerinde ve sırtlarında yırtılır şekilde çok şiddetli bir ağrı olarak tanım ederler. Bu hastalar acil servise ulaşsalar bile teşhis konamayabilir. Kalp krizi ile karışabilir. Bazen hastada birinci belirti şuur kaybı, felç ya da görme kaybı olabilir.
Bu bulgularla acil servise ulaşan hastada aort yırtılması düşünülüp tomografi yapılırsa fakat teşhis konabilir.
Tedavi nasıldır?
Bu hastaların yarısı acil serviste kaybedilirler. Aortun başlangıç kısmında olan ve beyin üzere hayati organları ilgilendiren bölgede bir yırtık mevcut ise acil cerrahi teşebbüs koşuldur. Kanamanın denetim edilerek yırtılan aortun yapay bir damarla değiştirilmesi ve hayati organlara tekrar kanın gönderilmesinde dakikalar bile çok kıymetlidir. Ameliyat edilmeyen hastalarda mevt oranı %98 dir. Uygun olaylarda yırtılmanın lokalizasyonuna nazaran stent de yapılabilir.
Neler yapılabilir?
Sigara aort diseksiyonunda risk faktörleri ortasında gösterilmektedir.
Aşırı kilo ve hipertansiyonla çaba edilmelidir.
Genetik hastalık kelam konusu ise (Marfan Sendromu gibi) bu hastalar sık takip edilmelidir.
Araç içinde kesinlikle emniyet kemeri takılmalıdır.
Ağır kaldırma yeniden riskli kümede yırtılmayı tetikleyen neden olarak söylenebilir.
Aort damarında genişleme tespit edilmiş hastalar tertipli denetimlerini yaptırmalıdır. Takip edilen aort damarında genişleme olan hastalarda aort damar çapı belli düzeye ulaştığında ameliyat edilmelidir. Böylelikle neredeyse ölümcül olan bir hastalık düşük riskle tedavi edilmiş olur. Hatta son vakitlerde uygulanan EVAR ( Endo Vascular Aneurysma Repair) yöntemiyle kasıktan girilerek kapalı formülle aort damarındaki genişleme (anevrizma) tedavi edilebilmektedir.
