Bebeklerin yüz oluşumunda burun katmanında üst dudakların birleşmesindeki problemden kaynaklı oluşan yarıktır. Bu olağandışı durumun ağız içerisinde de devam etmesi durumunda damaklarla yarık oluşur. Tıp adamlarının kleft olarak isimlendirdiği bu durum, yaklaşık her 750 bebekten birinde görülebilen doğumsal problemdir. Tek yahut iki taraflı dudak yarığı olabileceği üzere, tıpkı vakitte damak yarığı olarak da görülebilmektedir. Bazen de dudakta yarık olmaksızın damak yarığı olarak görülebilmektedir.
Dudak ve Damak Yarığı Nedenleri
Bir tek nedeni olmayan sıkıntıdır. Genetik etkenlerin büyük rol oynadığı bilinmektedir. Akraba evliliği, gebelik esnasında geçirilen viral enfeksiyonlar, kimi vitaminlerin eksik olması, gebelik müddetince sigara ve alkol tüketimi temel etkenlerdendir.
Sağlıklı Anne-Babanın ikinci çocuklarında bu sorunun görülme durumu
Sağlıklı ebeveynlerin birinci çocuklarındaki dudak damak yarığı görülmesi sıklığı %4’tür. Ebeveynlerden birinde dudak damak yarığının varlığı, birinci bebeklerde görülmüşse ikinci çocukta görülme durulma durumu %16’dır. Kısa tabirle ikinci çocukta görülme durumu %84 ile %96 oranındadır.
Gebelik Esnasında Dudak Damak Yarığı Anlaşılması
Her daim anlaşılabileceği manasına gelmemelidir. Bebeklerdeki birçok sorun ve durum ultrasonografi ile anlaşılmasına karşın dudak yarığı yalnızca %25 oranında tespit edilebilmekte ve anlaşılabilmektedir.
Dudak Damağı Yarığı Bulunan Bebeklerin Değerlendirilmesi
Tek başına ölümcül bir hastalık değildir. Tedavisi mevcut dermanı bulunan bir rahatsızlıktır. Diğer eşlik eden sorun ve bozuklukların da olabileceği unutulmamalıdır. Kalp ve beyin bozukluğu, kafatası, el ve ayaklarda hal bozukluğu üzere birçok sorun görülebilir. Dudak -damak yarığı bulunan bebekler alanında uzman çocuk hekimi tarafından etraflıca uygun biçimde muayene edilmeli ve uygun tedaviye tabi tutulmalıdır. Ardından plastik cerrah, kulak burun boğaz hekimi, ortodontist, çocuk genetik uzmanlarından oluşan kleft grubu tarafından incelenmelidir.
Dudak Damak Yarığı Bulunan Bebeklerin Karşılaşacakları Sorunlar
Bu durum bulunan bebeklerde birinci vakitlerde beslenme, ilerleyen aylarda orta kulak iltihabı ve ilerleyen yıllarda da işitme, konuşma bozukluğu ve de estetik sıkıntılardan kaynaklı ruhsal meseleler baş gösterebilmektedir.
Beslenme Unsurları
Dudak-damak yarığı bulunan bebeklerin beslenme imkanı kolay değildir. Bu rahatsızlığı bulunan bebeklerin damaklarını kapatabilmeleri için doğum sonrası birinci günlerde doktorlar tarafından beslenme plağı yapılmaktadır. 45 derecelik açıyla baş üstte kalacak biçimde bebeklerin beslenme muhtaçlığı giderilmelidir. Ayrıyeten biberon uçlarındaki delikler büyütülmelidir. Olağan bebeklere oranla çok daha fazla hava yuttukları için sıkça gaz çıkarmaktadırlar. Bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.
Konuşma Bozuklukları
İlk iki yıl içerisinde güdüsel olarak öğrenilmeye başlayan insani özelliktir konuşmak. Seslerin gerçek ve yerinde çıkarılmasına yardımcı olan lisandan öte damak ve dudak kasları bulunur. Damak ve dudaktaki sorun ve yarıklar bu sesleri gerçek çıkarmasına mani olacağından vakitle konuşma bozukluğu görülmektedir. Yaş 20 olduğunda ise dudak yapısının verdiği zorlukla konuşma bozulmuş,yaş kaynaklı zihne ve beyne artık yanlış komutlar oluşturulmuştur. Bu durumda çocuklarda toplumsal ilgileri zedelemekte, öğrenme evresini sekteye uğratmakta, toplumsal ve ruhsal sıkıntılara neden olmaktadır. Vaktinde ameliyatla bu sorunun giderilmesi ehemmiyet arz eder. Hayat kalitesinin yükseltilmesi kaliteli birey yetiştirmek ve nitelikli birey olmakla alakalıdır. Bu konuda ise refah ve sıhhat her şeyin başında gelmekte, konuşma ve de irtibat en kıymetli etkendir. Bu nedenle bu meselelerin bebeklik evresinde çözülmesi, tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu bireylerin sorumluluğu ebeveynlere düşmektedir.
Ameliyat Zamanı
Mümkün olabildiğince dudak damak yarığı ameliyatının erken yapılmalıdır. Birinci üç ay içerisinde bebeğin kilo ve kan bedelleri dikkate alınarak dudak damak yarığı ameliyatı 6 – 12 ay ortasında yapılmalıdır. Bozukluk şiddetine bağlı olarak burun dudak haline yönelik, konuşma üslubuna yönelik yahut diş- çene gelişimine yönelik ek ameliyatlar da gerekebilmektedir.
