Erişkin kalp hastalıklarını 4 ana başlık altında incelemek gerekir.
1- Koroner kalp hastalıkları
2- Kalp Kapağı Hastalıkları
3- Doğumsal kalp hastalıkları
4- Büyük damarlarda yırtılma (diseksiyon), genişleme (anevrizma= balonlaşma), daralma.
Bunların içerisinde koroner kalp hastalığı en sık görülen kalp hastalığıdır. Kalbi besleyen koroner arter damarlarındaki kısmi ya da tam daralma nedeni ile oluşan bu hastalıktan vefat ülkemizde de en sık vefat nedeni haline gelmiştir. Ülkemizdeki tüm ölümlerin % 40 civarında bir oranını kalp hastalıklarına bağlı vefatlar oluşturmaktadır. Ülkemizde ortalama 1.5 yahut 2 milyon kalp hastası olduğu ve her sene 300.000 kişinin kalp krizi geçirdiği ve bunların 1/3’ü yaklaşık olarak 100.000 kişinin hayatını kaybettiği düşünülürse kalp hastalıklarının toplumsal değeri daha âlâ anlaşılmış olur.
Süratli artan sigara tüketimi, gerilimli hayat, hareketsizleşen toplum, istikrarsız ve sistemsiz belenme, süratli kentleşme üzere pek çok hazırlayıcı faktör buna sebep olmaktadır.
Kalp hastalıkları kendisini göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, bulantı ve soğuk soğuk terleme, senkop (bayılma), ayaklarda şişme, öksürük üzere değişik bulgularla gösterebilir. En değerlisi hiç şikayet olmadan da ani mevte kadar giden sonuçları olacağı için 35 yaş üstünde her sene kalp muayenesi olmak pek sorunu engelleyebilir.
KALP HASTALIKLARINDA TEŞHİS YÖNTEMLERİ
Efor Testi (Stres testi)
Efor testi iki biçimde uygulanabilir
- Eforlu EKG (Elektrokardiyografi)
- Stres EKO (Ekokardiyografi) (Eforla yahut ilaçlı)
a. Eforlu EKG testi:
Kalp damarlarının darlığında şüphelenilen hastanın, yürüme bandı üzerinde süratli tempoda yürütülmesi esnasında daima olarak kalp elektrokardiyografisinin çekilmesi ‘efor testi’ olarak isimlendirilir.
b. Gerilim Ekokardiyografisi:
Kimi özel durumlarda kalbin ultrasonografik incelemesi (EKO), efor testinden çabucak evvel ve çabucak sonra alınarak, kalp hastalığı teşhisinin doğruluk hissesi, olağan efor testine nazaran daha da artmış hale getirilir.
Efor testi için 4 saatlik açlık müddeti gereklidir. Hastaların, mümkünse beraberinde spor ayakkabısı ve eşofman ile gelmesinde yarar vardır.
Ekokardiyografi ve Renkli Doppler
İnsan kalbinin yapısı, boşluklarının çapları, kalp adalesinin çalışma kapasitesi ve bilhassa kalp kapaklarının yapısı ve fonksiyonlarını, ses dalgası metodu ile canlı manzaraya çevrilen tekniğe ekokardiyografi (EKO) ismi verilir. Bu test için hiçbir ön hazırlık yahut açlık gerekmez ve kısa mühlet içinde tüm test tamamlanabilir.
Kalp Kateterizasyonu ve Koroner Anjiografi
Kalbin yapısının, kalp odacıkları ve büyük damarlardaki basınç kıymetlerinin, kalp kapakçıklarındaki darlık ve yetersizliklerin ve bilhassa kalp damarlarında daralma yahut tıkanıklık olup olmadığının kesin olarak gözlenebilmesi kalp kataterizasyonu ve koroner anjiografi sayesinde mümkün olmaktadır. Bu teknoloji sayesinde kalp damarlarının her birinin farklı açılardan başka ayrı radyolojik fotoğrafları çekilir. Süreç mühleti çoklukla 10-20 dk ortasındadır ve süreçten sonra 4-6 saatlik yatak istirahatı gerekmektedir. Kasık atar damarından lokal anestezi altında kalbe kadar ilerletilen bir katater yardımı ile yapılır. Kalp katateri sırasında kalbin içindeki basınçlar ölçülür ve birebir vakitte sol kalp boşluğuna ‘boyalı madde’ verilerek kalbin kasılma işlevide incelenir.
Holter Monitör (Kalp Ritmi yahut Tansiyon Holteri)
Kalp ritminin 24 saat takip edilip, kayıt edilmesi holter ismi verilen aygıt ile gerçekleştirilmektedir. Bu aygıt sayesinde kalp ritim bozukluğu teşhiş edilebilmektedir.
Tansiyon holteri de hastaların tansiyonunun 24 saat boyunca, gün içinde, gerçek hayat şartları altında gösterdiği dalgalanmayı ve uyku sırasındaki tansiyon kıymetlerini kayıt eder.
Elektrofizyolojik Çalışma
Kalpte oluşan ritim bozukluklarının en kesin teşhis sistemidir. Kasık toplardamarından lokal anestezi altında kalbe kadar ilerletilen bir özel kateter yardımı ile yapılan bu süreç sayesinde, kalbin çok süratli (taşikardik) yahut çok yavaş (bradikardik) çalışmasına yol açan ritim bozukluklarının yerleri ‘milimetrik’ ölçümlerle saptanır, kesin tedavi için gerekli ‘Ritim Bozukluğu Haritası’ çıkartılır. Son derece gelişmiş bilgi birikimi ve teknoloji gerektiren bu sistem Türkiye ‘de yalnızca birkaç merkezde uygulanabilmektedir.
Kardiyak MR
Kalp zarının, kalp odacıkları ve kapaklarının, kalp adalesinin ve kalpten çıkan çıkan büyük atardamarların yapısını ve birtakım kalp hastalıklarını (daralma, genişleme, kireçlenme gibi) son derece kolay ve hastaya ziyan vermeyen bir biçimde ortaya koyan görüntüleme yoludur. Süreç müddeti 15 dk civarındadır ve rastgele bir ön hazırlık gerektirmez.
Nükleer Kardiyoloji
a) Miyokard Perfüzyon Sintigrafisi (Talyum Testi): Kalbi besleyen damarlarda rastgele bir tıkanıklık yahut darlık olup olmadığının araştırılmasında, efor testine nazaran daha hassas bir metottur. Damar yolu ile verilen ve radyoaktif bir husus olan Talyum ile istirahat sırasında ve eforda kalp kasının kanlaması (veya beslenmesi) incelenir. Testin aç olarak yapılması gereklidir.
b) MUGA: Kalbin sol karıncığının pompalama gücünün ölçümünde en kesin metottur. Süreçten evvel Teknesyum ismi verilen bir radyoaktif unsur ile kanın alyuvarları işaretlenir. Görüntüleme EKG kaydıyla eşzamanlı yapılarak kalp işlevi ölçülür.
Kalp Hastalıklarında İnvaziv Kardiyolojik Tedavi Yöntemleri
Koroner damarlarda değerli darlık ve/veya tıkanıklık görüldüğünde, şayet uygunsa, birebir seansta yahut daha sonra balon anjiyoplasti yapılabilir. Balon anjiyoplastide, damar içindeki dar olan bölgede, özel olarak yapılmış balon, kısa vadeli olarak şişirilerek darlık genişletilir. Balon, tıpkı damarda birden fazla darlığa yahut birden fazla damardaki darlıklara tıpkı seansta yahut farklı seanslarda yapılabilir. Gerekli durumlarda balona ek olarak o bölgeye, yeniden balon yardımıyla stent (kafes) konur.
Balon sürecinde darlık bölgesine ucunda şişebilir bir balon olan kateter yerleştirilir (A), darlık yerine yerleştirildikten sonra balon şişirilerek darlık açılır (B).
Balon anjiyoplastiye uygun olmayan durumlarda, bypass cerrahisi yahut ilaç tedavisi önerilebilir.
Kalp Hastalılarında Cerrahi Tedavi Yöntemleri
1- Koroner Bypas Ameliyatı: Bypas söz manası köprüleme demek olup tıkalı segmentin önü ile gerisi ortasına yan bir yol ile köprüleme yaparak kanın ulaşmasına sağlama sistemidir. Bu süreç birçok vakit kalp akciğer makinesi kullanılarak uygulanan bir açık kalp cerrahisi süreci olsa da son vakitlerde çalışan kalpte bypas, küçük kesi metodu ile bypas ve robotik bypas üzere değişik operasyon teknikleri geliştirilmiştir. Köprüleme maksadı ile hastaya göğüs kemiğinin altındaki atardamarlar sağ yahut sol internal mammarian arter, radial arter, safen üzere damarlar kullanılmaktadır. Bypas operasyonlarının maksadı hastayı topluma sağlıklı, faal, üretken bir birey olarak tekrar göndermektir.
2- Kalp Kapağı Operasyonları: Hasarlanan kapakların tamiri yada değiştirilmesi sürecidir. Burada açık kalp operasyonu halinde yapılan geniş kesilerle operasyonun yanında artık küçük kesi yada robotik tekniklerle 3 gün içerisinde taburcu olmayı sağlayan usuller kullanılarak hastalara rahat operasyon ve erken taburculuk ve erken üretkenlik sağlanabilmektedir. Ayrıyeten büsbütün kapalı yollarla kapak değişimleri artık rutinde de kullanılan tedavi seçenekleri ortasına girmiştir.
3-Aort ve Atar damar Cerrahisi: Kalpten çıkan ana atar damara aort denir. Aort damarının kendi katmanları içerisinde yırtılarak oluşan hastalığa diseksiyon denir. Bu son derece acil hayati ehemmiyet taşıyan ve tedavisi acil olarak yapılmaz ise can kaybı ile sonuçlanan bir durumdur. Bu durumda damarın yapay damarla değişilmesi yada damar içinden girilerek stentli yapay damarların yerleştirilmesi hayat kurtarıcıdır. Ayrıyeten tüm atardamarlara tıkanıklık durumuna nazaran endovasküler stent, stent greft yada açık olarak yapay damarların implante edilmesi damar cerrahisinde kullanılan tekniklerdi.
4- Venöz (Toplardamar) Varisleri ve Trombozlarının Tedavisi: Burada açık ve kapalı pek çok cerrahi tedavi yolu uygulanmaktadır.
5- Küçük Kesi Prosedürü ile Kalp Cerrahisi
6- Robotik Cerrahi
7- Endovasküler yaklaşımlar
