Kalp ve damar hastalıkları genel olarak aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir
- Koroner kalp hastalıkları
- Kalp kapağı hastalıkları
- Doğumsal kalp hastalıkları
- Büyük damarlarda görülen anevrizma, yırtılma ve daralma
Koroner kalp hastalığı, en sık karşılaşılan kalp hastalığıdır. Kalbi besleyen koroner damarlardaki daralma ve tıkanmalarla kendini gösteren koroner kalp hastalıkları tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibiülkemizde de mevt nedenleri içinde birinci sırayı almaktadır. Son 25 yılda koroner kalp hastalıklarında görülen bu süratli artışın esas nedenleri şunlardır:
- Hızla artan sigara tüketimi (erkekler de %70, bayanlarda %40 oranında)
- Giderek bozulan diyet alışkanlıklarımız (Kalbe yararlı Akdeniz diyeti yerine hayvansal yağ yahut doymuş yağlardan güçlü yemek çeşitlerinin tercih edilmesi)
- Hızlı kentleşmenin ve teknolojinin getirdiği fizikî hareketsizlik ve ruhsal stres
Ülkemizde yaklaşık 1,5 milyon kalp hastası olduğu hamin edilmektedir. Yılda yaklaşık 300 bin kişi kalp krizi geçirmekte ve bunların 100 bini vefatla sonuçlanmaktadır.
Kalp krizi ve koroner kalp hastalığı, çalışan şahısları hayatın en üretken çağında yakalamaktadır.
Önceden çok fazla ikaz varmediği için kişinin kendisi, ailesi,işvereni yahut iş verdiği şahıslar büsbütün hazırlıksız bir formda kalp krizinin berbat sonçlarına katlanmak zorunda kalmaktadır. Her yıl yüzlerce iş günü kalp hastalıkları nedeni ile kaybedilmekte, ülkemizde emek ve bilgi üretkenliğine değerli bir darbe inmektedir.
Kalp krizi nedeni ile ‘ani ölüm’ şeklinde hayatını kaybeden bireyler bazen yalnızca kendi ailelerini değil, birebir vakitte bulundukları sosyo-ekonomik vazife prestiji ile tüm ülkeyi de sarsabilirler.
Ülkemizde esas vefat nedenleri
- Kalp ve Damar Hastalıkları %47
- Bebek ve Çocuk Vefatları %16
- Kanserler %12
- Solunum Sistemi Hastalıkları %5
- İnfeksiyon Hastalıkları %5
- Kaza (iş,Trafik, Terör) %4
- Gastrohepatik (Mide, Karaciğer Hastalıkları) %4
- Genitoüriner (Böbrek, Prostat Hastalıkları) %2
Kalp Krizinin Belirtileri Nelerdir?
Göğüs ağrısı ve nefes darlığı kalp krizinin en kıymetli belirtisidir.
Birdenbire başlayan, göğsün ön duvarından boyna ve çeneye hakikat yayılan, bazen omuz ve kolların iç kısmına vurabilen sıkışma/baskı hissi stilindeki ağrılar kalp krizini düşündürmelidir. Kimi durumlarda (hastaların yaklaşık %30 unda) göğüs ağrısı olmadan da (özelikle şeker hastalarında ) kalp krizi geçirilebilir ( sessiz kalp krizi) .
Bazen ani başlayan nefes darlığı, soğuk terleme ve kalp çarpıntısı olabilir. Bu şikayetlerin kalp krizi olup olmadığı sorusu akla geldiği an, çabucak en yakın bir hastane acil servisine başvurup, kalp elektrosu çektirerek, bu hususta uzman bir doktorla görüşmek hayati kıymet taşımaktadır.
Kalp krizinin belirtileri şahıstan şahsa değişkenlik gösterir ve bu belirtiler çok karmaşık olup, hastaları ve bazen son derece tecrübeli doktorları bile teşhis koymakta zorlayabilir.
Kalp Krizi Anında Neler Yapılabilir?
Kalp krizinin geçirilmekte olduğunun farkına varılmış ise birinci yapılacak şey çabucak tam donanımlı bir ambulans ile mümkünse ‘Kalp Krizi Merkezi’ olan bir hastaneye hızla ulaşmaktır.
Ambulans beklenirken bir adet aspirin (160-300 mg dozunda ) alınmalıdır. Şayet kalp krizi hastada ‘ ani kalp durmasına’ yol açmış ise o vakit derhal yapay teneffüs ve kalp masajı başlatılmalı ve derhal ambulans çağrılmalıdır.
Sık görülen bir yanılgı olarak; kalp krizi geçiren şahıslar ambulans dışında bir taşıt ile (taksi,özel oto gibi) hastaneye taşınır ki bu durum, son derece tehlikeli ve diğerlerinin hayatı için de riskli bir davranış biçimidir.
Kalp Krizi Geçirme Riskiniz Nedir?
(Kalp krizi Risk Analizi)
Tıpkı yaşta olsa bile her insanın kalp krizi geçirme riski, bir başkasına nazaran hayli farklıdır. Bu risk düşük, orta, yüksek ve çok yüksek olarak derecelendirilebilir. Derecelendirme yapılırken ‘risk faktörleri’ ismi verilen durumler göz önünde tutulur.
Genel Risk Faktörleri
1. Yüksek Kolestrol
2. Yüksek Tansiyon
3. Diyabet (Şeker Hastalığı)
4. Sigara Kullanımı
5. Ailede Kalp Hastalığı Öyküsü
6. Hareketsiz Hayat Biçimi
7. Yaş (35-40 ve üzeri)
Yeni Tanımlanan Risk Faktörleri
1. Homosistein (kan seviyesi)
2. Fibrinojen düzeyi
3. CRP (kan seviyesi)
4. Lipoprotein-a
Yukarıdaki ‘risk faktörleri’ aynı şahısta ve birebir anda ne kadar çok sayıda bulunuyor ise o kişinin riski o kadar yüksektir. Bu faktörlerin hiçbiri olmadan da kişi kalp krizi geçirme tehlikesi altındadır. Fakat, bu oran çok düşüktür (Yıllık risk % 0.5-1). Buna karşılık 7 klasik risk faktörünün bir ortada bulunması o bireydeki yıllık kalp krizi ihtimalini ve ani kalp vefatı riskini yıllık %50’ye yaklaştırır.
RİSKİ YÜKSEK BİREYLER NELER YAPABİLİR?
- Kan kolesterol düzeyinin ve bilhassa ‘iyi kolesterol (HDL)’ ve ‘kötü koleterol (LDL)’ oranlarının en ülkü düzeye çekilmesi diyet ile sağlanamıyor ise ‘Statin’ tipinden kolesterol düşürücü ilaç kullanımına başlanmalı ve nizamlı denetimlerle daima kullanılmalıdır.
- Düzenli Aspirin kullanılmalıdır. (günde 80-300 mg)
- Tansiyon ve şayet varsa şeker hastalığının denetiminin son derece nizamlı halde yapılması gereklidir.
- Egzersiz olarak; haftada 5 gün ve her gün 45 dk. (5 km) olmak üzere yürüyüş yapılmalıdır.
- ‘Gizli Kalp Hastalığı’ kuşkusu olan bireylerde yahut kalp hastalığı kuşkusu uyandıran şikayetleri bulunan bireylerde efor testi (stres testi) yapılmalıdır.
- Diyet olarak, yağ ve kalori ölçüsü azaltılmış sebze-meyve yüklü beslenme ömür uzunluğu sürecek formda benimsenmelidir.
- Sigara içimi büsbütün ortadan kaldırılmalıdır.
Kriz Atlatıldıktan Sonra Yapılacaklar
Kalp krizi tedavisi, hastanede 4-7 gün yatarak tedaviyi gerektirir. Bu tedavi bitiminden sonra kişi meskene dönüp, günlük 5-10 dk’lık yürüyüşlere çabucak başlayarak bu süreyi 1-2 hafta içinde büsbütün olağan yaşama dönebilir. ( iş hayatı ve cinsel ömür dahil)
Kalp Krizi sonrası periyotta tıbbi tedavinin 3 ana amacı vardır.
– Tekrar oluşabilecek ikinci bir kalp krizinin engellenmesi
– Kalbin giderek büyümesine mahzur olunması
– Ani kalp ölümlerinin engellenmesi
