Kalp sıhhati meseleleri neden bu kadar yaygınlaştı, yaş oranı gitgide düşüyor, hatta atlet olup çok sağlıklı yaşamasına karşın kalp sıhhati sorunu yaşayan beşerler gün geçtikçe artıyor, tüm bunlar neden oluyor?
Evet, bu kadar yaygınlaşmasının altında tabiki bir ekip sebepler var, bunlardan bir tanesi ve tıpkı vakitte en değerlisi sigara, gelişmiş ülkelerde sigara kullanımı gün geçtikçe azalırken, Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerde de tam bilakis sigara kullanımı gün geçtikçe artış göstermekte. Sigara kullanımı kalp damar hastalıklarının oluşmasında kullanmayan bir şahsa nazaran yaklaşık 2-3 kat daha fazla riski artırıyor. Fakat yeniden de şahıslar aslında sigara kullanıyorum bu hastalık için riskim arttı deyip bunun ardına sığınıp sigaraya devam etmemeliler. Zira sigara kullanan ve daha sonra sigarayı bırakan bireylerde bırakmayan bireylere nazaran kalp damar hastalıklarının görülme ihtimali yaklaşık %40 oranında azalıyor. O nedenle zararın neresinden dönerseniz kardır deyip kullanıyorsak biran önce bırakmakta yarar var diyoruz.
Diğer bir etken ise sıhhatsiz ve sistemsiz beslenme, hareketsiz hayat biçimi ve bunların da getirdiği obezite hastalığıdır. Obezite kalp damar hastalıklarının oluşmasında çok önemli bir etken. Bilhassa göbek bölgesinden kilo alan bireylerde kalp damar hastalıklarının görülme oranı öbür insanlara nazaran çok daha fazladır. Sıhhatsiz beslenme beraberinde makus huylu kolesterol artışını getirir.
İşte saydığımız tüm bu nedenlerden ötürü kalp damar hastalıklarının görülme sıklığı gün geçtikçe artıyor, üstelik görülme yaşı da gitgide düşüyor. Yani şuan dünyada olduğu üzere Türkiye’de de en başta gelen vefat nedenlerinden biri kalp damar hastalıkları.
Türkiye de her yıl yaklaşık 200.000 kişi kalp damar hastalıklarının getirdiği sonuçlar nedeni ile hayatını kaybediyor. Bu durum çok önemli zira yaklaşık her 10 dakikada 3-4 kişi demek.
Kalp damar hastalığı çok önemli bir rahatsızlık olmasına karşın ömür formunun değiştirilmesi ve birtakım risklerin azaltılması ile önlenebilir bir hastalıktır.
Kalp damar hastalıklarının oluşmasındaki en büyük etkenlerden bir başkası tansiyon yüksekliği, Türkiye’de 15 milyon tansiyon hastası var ve bunlardan yalnızca % 40 civarı bu hastalığını biliyor ve tüm tansiyon hastalarının içerisinde de %8-10’u faal tedavi alıyor, yani tansiyonunu denetim altına aldırıcı tedavi alıyor. Oran maalesef çok düşük. Yeniden de kişinin tansiyon hastalığının farkında olup, aktif tedavi görmesi kalp damar hastalıklarının riskini azaltmakta çok kıymetli.
Ayrıca genetik yatkınlıklar ne yazık ki kalp damar hastalıklarında çok değerli. Örneğin ailesinde ya da kendisinde şeker hastalığı olan bireylerde kalp damar hastalıklarının görülme oranı 4-5 kat daha fazla, şeker hastalarında ortalama %50-55înde bu rahatsızlık görülüyor. O nedenle bireylerin şeker hastalığının da farkında olup yeniden tabip denetiminde uygun düzeylerde tutulması lazım. Tedaviye nizamlı devam edilmesi de değerli.
Kısacası kişi tansiyon, şeker üzere rahatsızlıklarını denetim altına alır ve nizamlı bir ömür biçimine geçiş yapar, beslenmesinde de gerekli düzenlemeyi yaparsa, kolesterolüne dikkat eder, yaşına uygun idmanlar yapar ve sigaradan da uzak durursa makûs sonuçlarla müsabaka riskini epeyce azaltır.
“Her göğüs ağrısı ya da sırt ağrısı kalp rahatsızlığı demek değildir! Lakin bu ağrıların değersiz olduğunu göstermez, bu tip ağrılar bilhassa devam eden ağrılarsa kesinlikle bir tabibe görünmelerini ısrar ediyoruz.”
Kalp hastalıklarında hastalar hangi belirtiler ile geliyor?
Kalp sıhhatinde en çok dikkat çeken belirtilerden biri göğüs ağrısıdır. Kalp damarlarında tıkanıklığın en değerli belirtisi tıpta biz doktorların anjinopetönis dediğimiz halk lisanında de göğüste baskı hissi ve sıkışma hissi biçiminde olan genelde eforla yahut emosanalstres ile ortaya çıkan, 3-5 dk süren, bazen sol kola, çeneye yahut sırta yayılabilen göğüs ağrısı formunda kendini gösteren ağrıdır. Ancak şeker hastalarında sinirsel hasar olması sebebiyle bazen bu göğüs ağrısını hissedemeyebilirler. Bu yüzden kalp damar hastalıkları bilhassa şeker hastaları gurubunda sessiz seyredebiliyor. Bunun dışında, yani göğüs ağrısı dışında bazen mide ağrısı şikayeti ile de gelebiliyorlar, zira hastalar kalp rahatsızlığını mide ağrısı sanabiliyor.
Peki, rastgele bir sebeple başvurmamış ancak rutin denetime gelmiş bir hastaya neler yapılıyor?
Bu belirtiler dışında rutin denetime gelmiş bir hastanın da rastgele bir kalp rahatsızlığının olup olmadığını anlamak için yapılan testlerden efor testi var, hastada bir sorun varsa bu testte çok çabuk yorulabiliyor, üzücü olan tarafı ise hiçbir belirti vermeyip ani kalp krizi ile gelen hastalar. Zira ne yazık ki kalp krizi geçiren hastaların %20’si daha hastaneye ulaşmadan üzücü sonuçlar olabiliyor, hatta bazen de hastaneye ulaşsalar bile en aktif tedaviye karşın %8-10’u da hastanede hayatını kaybedebiliyor.
Tüm bunları yaşamamak için en ufak bir halde erken yorulma, mide ağrısı, kol ağrısı, göğüs ağrısı, çarpıntı üzere şikayetlerimiz olduğunda çabucak bir kalp hekimine görünüp denetim ettirmekte ve rastgele bir sorun varsa erken teşhis ile tüm aksilikleri önlemek yapabileceğimiz en yeterli şey.
Yani biz hastalara diyoruz ki vücudunuzu dinleyin, kalbinizi sevin, şikayetleriniz başladığında bu süreci uzatmadan kesinlikle bir doktor denetiminden geçin. Sıhhat ihmale gelmez.
Kalp rahatsızlıklarında ki teşhis yolları neler?
Hastanın evvel ayrıntılı hikayesi alınır, daha sonra gerekli fiziki muayene yapıldıktan sonra bir kadro kan testleri, elektro, kalp ultrasonu dediğimiz ekosunu yapıyoruz, şayet bu tetkikler bizi kalp damar tıkanıklığı olabileceğine dair kuşkularımızı artırırsa, şayet kuşkularımız hem hikayede, hem tetkiklerde hem de muayenede çok fazlaysa hastayı direktr kalp anjiyosuna yönlendirebiliyoruz. Ancak bazen ortada kaldığımız durumlarda oluyor. Onlarda da anjiyonunbir öncesi tetkiklerimiz olan efor testi, her hastaya efor uygulanamıyor bu tip hastalarda da tekrar kalpteki gerilimi ölçen miyokard perfüzyon sintigrafisi dediğimiz testi yapıyoruz. Şayet bu testlerin sonucunda da damar tıkanıklığı bulguları varsa işte o vakit hastayı anjiyoya yönlendiriyoruz. Anjiyo esasen bize net sonucu veriyor.
Her kalp ağrısında anjiyo yapılır mı?
Her kalp ağrısı anjiyo yapmak gerekmez. Anjiyo fakat hastanın tüm tetkiklerinin de sonunda bizi bir kalp damar tıkanıklığına yönlendirirse fakat kesin sonucu almak hedefli yapmamız gerektiğinde uyguluyoruz.
Anjiyo nedir?
Anjiyodan kastımız bir kalp anjiyosudur, yani damar görüntüleme usulü. Ya el bileğimizdeki atar damarı kullanarak ya da kasık bölgemizdeki bacağımızı besleyen taki ana atar damarı kullanarak, atar damar sistemine bir iğne ile giriyoruz. Ve o iğnenin içinden gönderdiğimiz bir telle kalbi besleyen bizim koroner arter dediğimiz damarlara ulaşıyoruz. Ve o damarların içine bir boya veriyoruz, bu boyayı verirken de o damarların fotoğrafını çekiyoruz, bu tetkik sayesinde net olarak damarlarda bir tıkanıklık olup olmadığını görüyoruz. Ve bu sistem eskisi üzere çok korkulması gereken bir metot değil. Zira örneğin el bileğinden yaptığımız hastalarımız yalnızca girilen bölgenin kapanması için süreç sonrasında koltukta oturup gazetesini okurken birkaç saat bekliyorlar. Bu bekleme müddetinde de süreç yapılmış olan el bileğine yalnızca bir bileklik takılıyor.
Sizce, teknolojinin kalp hastalıklarında kıymeti nedir?
Teknoloji sıhhat bölümünde her vakit kıymetlidir, fakat Kardiyoloji ve Kalp Damar Cerrahisi branşları için daha da değerli zira biz teknolojinin gelişim suratı ile büyüyen iki branşız. Zira bizim hastaya sunduğumuz hizmetlerdeki riskler çok daha büyük o nedenle teknolojinin bize sağladığı nimetler sayesinde bu riskler daha da minimalize ediliyor.