Koroner Arter Cerrahisi Hastalar ve Yakınları için Açıklamalar
ÖNSÖZ
Bu kitapçıkta geçirdiğiniz açık kalp ameliyatı ve ameliyat sonrası devir de hayatınızı nasıl düzenlemeniz gerekeceği konusunda bilgiler bulunmaktadır. Kalp ameliyatı olduktan kısa bir müddet sonra konutunuza dönerken sorunun çözümlendiğini, ama düzgünleşme devrinin bir bölümünüde konutunuzda geçireceğinizi bilmeniz gerekir. Bu kitapçığın içerdiği bilgiler herkesin anlıyabileceği sade bir lisanla anlatılmıştır.
Koroner arterler, kalp kasının muhtaçlığı olan oksijeni ve enerjiyi taşıyan kan damardadır. Koroner arter duvarında yağlı hususlar birikmesi, kan akımının engellenmesine neden olur. Kan akımındaki engellemenin fazla olması halinde, idman sırasında göğüs ağrısı yahut bir ölçü kalp kasının ölmesiyle sonuçlanan kalp krizi oluşabilir.
Koroner arter hastalığı Türkiye’de çok yaygındır. Her yıl ülkemizde yapılan kalp ameliyatlarının yarısından fazlası koroner baypas ameliyatlarıdır. Koroner baypas ameliyatlarında kalp kasının kanlanmasını sağlamak gayesiyle, bedenin bir diğer yerinden alınan bir damar ve tıkanıklık olan yerin üzerinden baypas (köprüleme) süreci yapılmaktadır. Baypas için kullanılan damar, ya göğüs ön duvarının iç kısmından (İMA) yahut bacaktan (Safen ven), sıklıklada her ikisinden birden alınarak kullanılmaktadır. Bu sayede tıkanıklık olan kısmın ilerisine daha fazla kan gitmesi sağlanmış olur. Böylece kalp kasının zayıf kalması durumu ve kalp krizi tehlikesi ortadan kaldırılmış olur. Koroner baypas ameliyatları, göğüs orta sınırından yapılan bir kesi ve kalp akciğer pompası aygıtı kullanılarak gerçekleştirilir.
KORONER ARTER CERRAHİSİNİN RİSKİ NEDİR ?
Koroner arterler baypas ameliyatlarının hastane mevt oranı, (ameliyattan sonrakı 30 gün) %1-2 kadardır. Bu çok düşük bir risk yüzdesidir ve bu tıp ameliyatların çok başarılı olduğunu gösterir. Daha evvel kalp krizi geçirerek, kalp kası zedelenmiş olan hastalarda risk daha fazladır. Türkiye’de her yıl, yaklaşık 5.000 kişi koroner baypas ameliyatı olmaktadır.
KORONER ARTER HASTALIĞINDA HANGİ YENİ TEKNİKLER KULLANILMAKTADIR ?
Bazı koroner hastalarda “balon anjiyoplasti” olarak isimlendirilen bir tekniğin kullanıldığını duymuş olabilirsiniz. Bu teknikte, kasık damardan gönderilen balon uçlu bir kateter, koroner arterin daralmış olan yerine yerleştirilerek yüksek basınçla şişirilmektedir. Böylelikle daralmış olan kısım genişlemektedir. Şayet sizin için bu teknik uygun ise, kardiyoloğunuz ameliyattan evvel, size bu metodu aslında önerecektir.
KALP NAKLİ AMELİYATI
Kalp hastalığı epey ilerlemiş kimi hastalara hekimler, kalp nakli ameliyatı gerektiğini söylemektedirler. Bu ameliyatta hastanın kalbi uygun alıcıdan alınan, sağlıklı bir kalp ile değiştirilmektedir. Türkiye’de kalp cerrahisi merkezinde kalp nakli ameliyatları muvaffakiyet ile yapılmıştır. Kalp nakli ameliyatlarında epey ilerlemeler kaydedilmiştir.
Özellikle alıcının bedeninin, takılan kalbi reddetmesinin engellenmesi konusunda yeni ilaçların büyük yardımcı olmaktadır. Son vakitlerde kalbindeki hastalığa ilaveten ileri derecede değerli akciğerhastalığı olan hastalara da lap akciğer nakli birlikte yapılmaktadır.
AMELİYAT SONRASI DÖNEMİM NASIL GEÇECEK?
Genellikle kalp ameliyatının nekahat mühleti üç ay kadar sürmektedir. Lakin büyük ameliyatlar geçirdikten sonra, tam olarak güzelleşme müddetlerinin ferdî farklılıklar gösterdiği unutulmamalıdır. Ferdî farklılıkları oluşturan etkenlerin başında, kişinin ameliyat öncesi genel sıhhat durumu gelmekte, daha sonra ise yaş ve öbür faktörler tesirli olmaktadır.
Göğüs kemiği çelik tellerle birleştirilmiştir. Bu nedenle açılma ihtimali zayıftır. Lakin göğüs kemiğinin kaynamaya başlaması 6 haftayı bulduğundan bu mühlet içinde yan yatılmaması, yatarken ya da kalkarken kollara tartı yüklenmemesi kıymetlidir.
Göğüs kemiğinin uygunlaşması için;
İlk 6 hafta yatarken yahut kalkarken kollara tartı yüklenmemesine dikkat ediniz. Bir kişinin sırttan sizi destekleyerek kaldırmasını sağlayın.
- Sırt üstü yatın. Yan yatmayın.
- Ameliyattan sonra 8 hafta otomobil kullanmayın.
- İlk üç aybeş kilodan fazla yük taşımayın.
- Kaldırma, itme, çekme, yer süpürme, alışveriş yapma, çocuk taşıma, sıkışmış pencereleri, kavanoz kapaklarını ve ağır kapıları iterek açma, çapa yapma ve bahçe işleri üzere ağır faaliyetlerde bulunmayın.
ÇALIŞMAYA BAŞLAMAK
Kalp cerrahisi geçiren hastaların birçok evvel çalışmakta oldukları işlerini sürdürebilmektedirler. Çalışmaya başlama müddeti yapılan işin cinsine nazaran değişmektedir. Genel bir kural olarak hafif işlerde çalışanlar ameliyattan iki ay sonra çalışmaya başlayabilirler.
Daha ağır işlerde bilhassa bedenen yapılan işlerde çalışanların üç aydan evvel iş başı yapmaları zordur; kasların güçlenmesi, eklemlerin ve göğüs kemiğinin güzelleşmesi için vakit tanınmalıdır.
KALP CERRAHİSİNİ İZLEYEN PERİYOTTA REHABİLİTASYON
Açık kalp cerrahisinden sonra düzgünleşme müddeti 6-8 haftadır. Bu müddet içinde yorgun ve güçsüz olabilirsiniz. Birinci birkaç hafta geceleri 8-10 saat uyumaya itina şovunuz. Öğlenden sonraları bir saat kadar dinleniniz. Yemekten sonra efor sarfetmeyiniz. Akşam yatmadan evvel yemek yemeyiniz. Yorulduğunuzda dinleniniz. Sizi ziyarete gelen kişi sayısını sınırlayınız. Onlarla öpüşmeyiniz.
AĞRI :
Ameliyat kesisine bağlı olarak gelişen ağrı bireyden bireye farklılık göstermektedir. Genel olarak göğüs, omuz ve sırt ağrılarının birkaç hafta içinde kaybolması gerekir. Ameliyat sırasında kesilen sternumun (iman tahtası) büsbütün güzelleşmesi yaklaşık üç ay alır. Bu nedenle üç hafta yan yatmanız sakıncalıdır ve 5 kg.dan fazla kaldırmamanız gerekir.
AMELİYAT YERİ İLTİHABI :
Hastaneden ayrılırken yara yerinde iltihab yoksa sonradan oluşması düşük bir olasılıktır. Bununla bir arada yara yerinde kızarma, şişme ve akıntı oluşmuşsa ve devam ediyorsa hekiminize başvurmanız gerekir.
DİKİŞLERİN GÖRÜNÜMÜ :
Kesi yerinde sulu sızıntılar olabilir. Dikişler beden tarafından eritilerek yok edilir. Lakin ileri derecede rahatsızlık duyarsanız doktora gidiniz.
BACAK KESİSİ
Bununla ilgili olarak sizi rahatsız edebilecek durumlar:
1-ŞİŞME : Toplar damarın alındığı bacakta, bilek etrafı ve ayakta şişme sık görülen olaydır. Bu şişlik sabah saatlerinde az iken, akşama gerçek artma gösterebilir. Gece yattıktan sonra sabaha gerçek kaybolur. Bunun nedeni o bacaktaki toplar damarlardan birinin çıkarılmış ve az da olsa kan dönüşümünün bozulmuş olmasıdır. Vakitle öbür toplar damarlar, bu vazifesi üstleneceğinden meşakkat ortadan kalkacaktır.
Bu şişmenin üç aydan daha fazla sürmesi seçkin görülür. Şişmeyi en aza indirmek için aşağıdaki tekliflere uymanız gerekir.
- Yattığınız sürece ayaklarınızı yüksekte tutmanız, altına yastık koyarak
desteklemeniz faydalı olacaktır. Bu durum bacaktan kanın geri dönüşümünü kolaylaştıracaktır.
- Ameliyat sonu üç aylık periyotta varis çorapları sabah yataktan inmeden
giyinmeli ve gece yatana kadar ayaktan çıkarılmamalıdır.
- Bacak bacak üstüne atmak kan sirkülasyonunu bozacağından yapılmamalıdır.
- Bacaktaki şişme çok derecede ağrılı ve kızarık ise yahut akıntı varsa
doktorunuza müracaatınız.
2.HİSSİZLİK : Bacağınızdaki kesinin alk ucu etrafında hissizlik olabilir. Bu durum yapılan sürecin doğal sonucudur. Endişelenmek gereksizdir.
EGZERSİZ
İlk yürüyüşünüzde yanınızda biri bulunsun, arayı azar azar arttırınız. Ameliyattan üç hafta sonra kendi başınıza günde birkez yürümek faydalıdır. Düz bir yolda dinlenerek yapılmalıdır. Üç haftadan sonra yürüyüş sırası üstteki kurallara uymak kaidesiyle ikiye, üçe çıkarılabilir. Ameliyat sonrası tam düzgünleşme üç ay sürecektir. Ağrılarınızı hafifletmek için şu antrenmanları yapınız.
- Omuz Bölgesi Antrenmanları : Omuzlarınızı evvel öne sonra geriye yanlışsız oynatın.
- Kol İdmanları : Ayakta durun, kollarınızı yana açın, ellerinizi başınızın üstüne değdirin ve yana açın. Bunu 10 defa tekrarlayın.
- Nefes Alma İdmanları : Ellerinizi göğsünüzün iki yanına koyun ve nefes verin, daha sonra ciğerlerinizi tam olarak dolduracak biçimde nefes alın, üç saniye tutup dışarıya verin. Bunu beş kez tekrarlayın.
DUYGUSAL TEPKİLER
Bazı hastalar ameliyattan sonra birkaç gün boyunca ruhsal çöküntü (depresyon) içinde olabilirler. Bu durum kısa müddette düzelir. Meskene döndükten sonrada, bir çok hasta badire ve hafif bir ruhsal çöküntü hali tanım etmektedirler. Kendilerinde rastgele bir güzelleşme hali olmadığını zannedebilirler. Majör (özelliği olan, büyük) ameliyat geçiren tüm hastalarda bu çeşit hisler olabilmektedir ve günden güne kendilerini daha yeterli hissetmektedir.
HEYECAN
Ameliyat sonrası birinci birkaç haftada heyecanlı ve hassas olabilirsiniz. Telaşlanmayın, bu durum 4-6 hafta sonra ortadan kalkacaktır.
BANYO
Eğer bütün kesiler kaynamış ve kuru ise duş alabilirsiniz, aksi takdirde yaranız mikrop kapabilir. Bilhassa belirten bir durum yoksa konuta gittikten sonra 1 hafta sonra ılık suyla banyo alabilirsiniz. Tercihen oturur olmalısınız.
EV ve BAHÇE İŞLERİ
Ameliyattan 4 hafta sonra hafif konut işleri yapabilirsiniz.
Aradan üç ay geçmeden şu işleri yapmayınız. Kaldırma, itme, çekme, yer süpürme, alışveriş, çocuk taşıma, çapalama ve bahçe işleri.
DİYET
Kızartma ve çok yağlı yiyecekler yemeniz hakikat değildir. Bunlar kalp hastalığı riskini arttırır. Şişmanlık kalp ve hastalarının en büyük düşmanıdır. Sağlıklı bir diyet uygulayarak ülkü kilonuzda kalmalısınız. Tuzsuz diyet önerilmişse katiyen uyunuz.
ALKOL
Kalp hastalarına ziyanlıdır. Şayet coumadin üzere pıhtılaşmayı önleyici ilaç kullanıyorsanız, alkol bunun tesirini arttıracaktır, bu nedenle ilaç kullanan hastalar alkol almamalıdır.
SİGARA
Sizin için sigara bir beşerden daha ziyanlıdır. Kan basıncı ve kalp suratında artış yapar. Damarlarda ve ciğerlerde geri dönüşü olmayan hasar yapar. Mutlaka sigara içilmemelidir.
TAŞIT KULLANMA
7-8 haftalık bir mühletten sonra kısa aralıklarda taşıt kullanabilirsiniz, ama bu olay gerilim yaratacağından, omuz ve göğüste farklı yaratacağından uzun aralarda ve sıkışık trafik saatlerinde taşıt kullanmayınız.
SPOR
Hastaneden ayrıldıktan iki ay sonra bisiklete binebilirsiniz, lakin asla yokuşta ve zorlayıcı biçimde olmamalıdır. Birebir periyotta uygun iklimde kısa uzaklıklarda yüzebilirsiniz.
CİNSEL HAYATINIZ :
Kalp ameliyatı geçiren bir çok hasta cinsel hayatlarına tekrar başlama konusunda kaygılıdır. Yaklaşık 6 hafta sonra cinsel yaşama başlayabilirsiniz. Yemekten sonra ve yorgunken cinsel münasebete girmekten kaçınınız.
İLAÇLAR :
İlaçlarınızı hakikat ve sistemli bir halde kullanınız. Seyahate çıktığınızda yanınızda bulundurunuz. Çocuklardan uzak tutunuz, gitmeden evvel reçetenizi yeniletiniz. Bir ilacı kesmeden evvel kesinlikle hekiminize danışınız. Yemekten evvel ve sonra demek 15 dakika evvel yahut sonra demektir.
UYARICI BELİRTİLER :
Aşağıdaki belirtilerin çıkması durumunda hekiminizle temasa geçiniz :
- Çarpıntı
- Solunum sıkıntısı
- Aşırı terleme
- Yüksek ateş
- Aşırı bitkinlik
- Baş dönmesi
AŞAĞIDAKİ NOKTALARA DİKKAT EDİNİZ
- Yemekten sonra yürüyüş yapınız.
- Yemekten 3-4 saat sonra yatınız.
- Sıcak havalarda bol ölçüde su içiniz.
- Aşırı sıcakta güneşlenmeyiniz.
- Kesinlikle sigara içmeyiniz.
- Sorunlarınızı bir dostunuza anlatınız, hislerinizi içinize atmayınız.
- Kendinizi ve toplumsal beklentilerinizi gerekiyorsa değiştiriniz.
- Başkalarıyla yarışmaktan kaçınınız.
- Eğlenceye ve dinlenmeye vakit ayırınız.
- Gerekiyorsa hayır demeyi öğreniniz.
- Esnek hoşgörülü olunuz..
GEÇMİŞ OLSUN, GÜZEL ve SAĞLIKLI GÜNLER