Lenfödem Nedir ?
Lenfödem doğuştan yahut sonradan ameliyat üzere faktörlere bağlı olarak kişinin en sık olarak kol ve bacak üzere uzuvlarında lenf akımının bozulması sonucu oluşan lenf sıvısının toplanmasıdır. Sonradan oluşan lenfödemlerin en sık nedeni göğüs kanseri yahut başa bir kanser sonucu uzuvların ana lenf düğümlerinin alınmasıdır.
Lenfödem Evreleri
Lenfödem ; Birinci başlangıçta lenf sıvısı etkilenmiş uzuvda birikir. Nispeten ekstremitede oluşan ödem yumuşaktır. Fakat yılla geçtikçe bu birilmiş lenf sıvısı uzuvda cilt altında yağ depolanmasını artırmaktadır. Bu sırada artık ödemli uzuv daha sert hale gelmektedir. En son evrede ise artık biriken bu lenf sıvısı cilt yapısında da kalınlaşma yapmakta çatlaklar oluşturmakta buna bağlı şahısta sık tekrarlayan lenfanjit ismi verilen enfeksiyon atakları uzuvda saplanmaktadır. Bu nedenle hastanın sık sık hastaneye yatması ve uzun vadeli antibiotik tedavisi alması gerekmektedir.
Lenfödem Tedavisi Aşamaları
Tedavi prensipleri cerrahi ve cerrahi dışı olarak iki ana kısıma ayrılmaktadır.
Cerrahi dışı tedavi
Hastanın uzvuna kompresyon tedavisi ve masaj içeren fizik tedavi uygulanır. Kompresyon ve masaj tedavisi ile birikmiş lenf sıvısının drenajı sağlanmaya çalışılır. Hasta bu tedavi periodları ortasında da kompresyonu olağan yaiantısında da özel giysilerle sürdürmektedir. Bu tevinin artık faydasının azaldığı ve ödem tedavisinin artık bu tedavilerle tam çözülemediği durumlarda artık cerrahi tedavi metodları uygulanmaya başlanır.
Cerrahi tedavi
Burada birkaç metod vardır. Hastanın klinik durumuna nazaran bu tedavi formüllerinden biri seçilebilindiği üzere kombine tedavi metodları da uygulanabilinir.
Doku Çıkarma Ameliyatları
Liposuction
Lenf ve toplar damar birleştirme ameliyatları (Lymphotic-venous shunt)
Damarlı lenf düğüm nakli
Doku çıkarma ameliyatları
Lenf ödem tedavisinde kullanılan birinci cerrahi süreçlerdir. Estetik olarak kabul edilmesi sıkıntı bir görünüm ortaya çıkmasına karşın birinci vakitlerde alternatifsiz bir ameliyat sistemiydi. Lakin öteki formüllerin plastik cerrahi de kullanılmaya başlanması ile daha az tercih edilen ve yalnızca seçilmiş hastalarda uygulanmaya başlandı. Klinikte ben seçilmiş hastalarda ki hastanın uzun periyottur lenf ödem olması ve buna bağlı deri ve yağ dokusunda çok bir ölçüde fazlalığı olan hastalarda klasik tanımlanan metottan daha farklı olarak evreli olarak bu cerrahi tekniği kullanmaktayım. Takiben damarlı lenf düğümü nakli hastalarıma uygulamaktayım.
Son yıllarda daha sık kullanılan bir yol olmasına karşın ben klinik uygulamam da çok dikkatli olarak hastalarımı seçmekteyim. Bence liposuction uygun olmayan hastalar da yapılırsa hastada yağ dokusunun çıkartılmasını sağlarken başka yanda geride tahminen de sağlam kalmış olan lenf kanalları da bozabilecektir.
Bu nedenle liposuction ameliyatını damarlı lenf nodu yahut doku çıkarma ameliyatını kabul etmeyen hastalarımada kullanmaktayım.
Lenf ve toplar damar birleştirme ameliyatları
Bu ameliyatlarında tıkanık olan lenf damarları bölgesinin öncesinde sağlam lenf damar kanalını bir toplar damara süpermikrocerrahi teknik ile birleştirerek bu tıkanık bölgeyi aşma biçiminde bir metoddur. Süpermikrocerrahi tekniği bilim dünyasında tanımlamasıyla bu cerrahi metod lenfödem mikrocerrahi tedavisinde bir çığır açmıştır.
Şematik Lenf Damar ve Toplar Damar Anastomozu
Anastomoz şematik görünümü (Sarı lenf damarı ve mavi ise toplar damar)
Ben bu metodu tek başına olarak çok ender hastalarımda kullanmaktayım. Damarlı lenf düğümü nakli ile kombine ederek bu metodun uygun hastalarda çok başarılı sonuçlar verdiğini düşünmekteyim.
Damarlı lenf düğümü nakli
Son yıllarda bilim dünyasına giren bu metodun başarılı sonuçlarını ulusal kongrelerde görmeye başladıktan sonra lenf ödem cerrahisinde bu metodu birçok hastamda birinci metod olarak uygulamaya başladım. Bu metodda lenf ödemli uzuva bedenin diğer yerinden lenf düğümleri damarlı olarak taşınarak mikrocerrahi teknikleri ile o uzuvun damarlarına taşınmaktadır.
Bu tekniğin uygulanmasının müsait olduğu hastalarımda ameliyat sonrası rastgele bir fizik tedavi yahut kompresyon uygulanmadan birinci ayda ortalama %30 olarak uzuv volümünde azalmakta görmekteyim. Uzun periyotta hastadan hastaya değişmekle bir arada bu volüm azalmasında artış devam etmektedir.