Varis Nedir?
Bacakta ciltaltındaki toplardamarların görünür hale gelmesidir.
Bacaktaki toplardamarlar ayaktan ve bacaktan kanı kalbe taşıyan damarlardır. İki tıp toplardamar vardır:
Derin damar sistemi
Yüzeyel damar sistemi (büyük safen ven)
Derin damar sistemi bacak kaslarının içinden giden bacağın asıl toplardamarıdır ve bacak kasları çalışınca olan pompalamayla kalbe kanı taşır.
Yüzeyel damar sistemi ciltaltından kasların üzerinden seyreden ciltteki kılcal damarların da döküldüğü damardır. Kanı yerçekimine karşı üst taşımak için içerisinde üst hakikat tek taraflı açılan kapak sistemi vardır.
Derin ve yüzeyel damarlar kasık düzeyinde birleşerek tek bir damar olarak kalbe gerçek sarfiyatlar. Yüzeyel damardaki kapak sistemi bu bileşke noktasından başlayarak ayak bileğine kadar devam eder.
Yüzeyel damardaki (büyük safen ven) kapak düzeneği bilhassa kasık düzeyinden itibaren bozulursa, kan damar içinde göllenmeye başlar ve damar çapı artar (iç varis). Damar genişledikçe kapaklar uçuca gelemeyeceği için bu çap artışı bir kısırdöngü olarak artmaya devam eder. Damardaki kan göllenmesi arttıkça, damar içi basınç artar ve artan basınç ciltaltındaki kılcal damarlara iletilir. Böylelikle kılcal damarlar ciltten kabarık ve renkli olarak görülmeye başlarlar (varis).
Belirtileri Nelerdir?
-
Bacaklarda bilhassa ayakta kalma sonrası gün sonu olan şişlik, ağrı, yük hissi.
-
Gece bacak krampları olması.
-
Ayak bileği etrafında mavi-siyah renk değişimi, kaşıntı, ciltte parlaklık ve incelme, diz altı kıllarında dökülme.
-
Geniş varisler içinde pıhtılaşma olabilir, buna bağlı ağrı ve damar iltahabı (trombofilebit).
-
İlerlemiş durumlarda ayak bileği etrafında güzelleşmesi sıkıntı yaralar oluşabilir (varis ülserleri).
Doktora Neler Sormalısınız?
-
Varis bir damar hastalığıdır, tedavisini kalp damar cerrahı yapar. Öncelikle bir kalp damar cerrhıyla görüşmeden tedavi olmayın.
-
Doktorunuz üstte bahsedilen belirtileri sizde ayrıntılı sorgulamalıdır. Ailenizde varis rahatsızlığı sorulmalıdır (genetik yatkınlık önemlidir).
-
Doktorunuz her iki bacağınızı kasıktan ayak bileğine kadar ayakta ve uzanırken muayene etmelidir.
-
Toplardamar sisteminizi pahalandırmak için Dopler testi (bacak damarının ultrasonu) yapılmalıdır. Dopler kesinlikle ayakta ve vakit harcanarak yapılmalıdır, tedaviniz bu testin sonucuna nazaran planlanacaktır.
Varis Tedavisi
Dopler sonucuna nazaran iç varis tespit edilmediyse ve ileri derecede varisleşmiş damarlar yoksa esirgeyici tedbirler yapılmalıdır.
-
Ayakta durmak ve ya ayaklar sarkık durumda uzun müddet oturmak şikayetleri artırır. Bu türlü durumlarda diz düzeyinde varis çorabı kullanmak sizi rahatlatacaktır. Varis çorapları çok çeşitlidir, istenen renkte, giysinizin altında olağan çoraptan farksız görünen modelleri vardır. Etek altında ince çorap görünümünde, giysi biçiminizi değiştirmenizi gerektirmeyenleri mevcuttur. Hekiminiz size ne basınçta ve uzunlukta çorap edinmeniz gerektiğini söyleyecektir. Alırken ayak bileğiniz ve bacak çaplarınız ölçülerek size uygun olanı şahsa özel olarak verilir.
-
Varisin ilaçla tedavisi yoktur. Lakin şikayetlerinizi azaltacak (semptomatik) ilaçlar vardır. Bu ilaçlar genişlemiş damardan dışarıya sıvı çıkışını azaltarak şişlik, ağrı, krampı pürüzler.
-
Düzenli idman, şikayetleri ve varislerin ilerlemesini azaltır. Bilhassa plates, yoga üzere üst bacak ve alt karın kaslarını (pelvic floor) çalıştıran idmanlar faydalıdır. Yürüyüş ve yüzme derin damarları pompalayan kasları çalıştırdığı için gün sonu yapacağınız antrenman daha dinlenmiş bacaklarla meskene dönmenizi sağlar.
-
Bacakları uzatmak ve yüksek tutmak bilhassa şikayetlerinizin olduğu vakitler sizi rahatlatır. Günde 3-4 defa 5-10 dakika müddetlerle yatağa uzanıp ayaklarınızı duvara dayamak (>60⁰ açıyla) taplardamar boşalmasına (drenajına) katkı sağlayacağı için tedavi edicidir.
Cerrahi gerektirmeyen ince varisleriniz varsa; çok ince iğnelerle damar içerisine köpüklü unsur enjeksiyonu (skleroterapi) varisleri giderir. Daha inde damarlar için lazer tedavisi uygulanabilir. Bu tedavi kozmetik görünüşü düzelttiği üzere, bölgesel şikayetlerinizi de geçirir.
Dopler sonucunuzda ileri derecede genişlemiş yüzeyel toplardamar (büyük safen ven) ölçülmüş ve damar içi kapaklarda ileri yetmezlik (>3 grade venöz yetmezlik) tespit edilmişse cerrahi tedavi gereklidir. Cerrahi tedavi kararı verilmişse operasyonu ertelemek yeni varislerin oluşumuna sebep olur, ilerleyen vakitte daha sıkıntılı bir cerrahi müdahale gerekecektir.
Cerrahi
Cerrahide maksat varisleşmiş yüzeyel damarı dolanım dışı bırakarak, bütün toplardamar deveranını derin damara yönlendirmektir. Yüzeyel damardaki yüksek basınç kaybolunca ciltaltı damarlara iletilen basınç düşecek ve varis oluşmayacaktır.
Klasik varis ameliyatında kasık bölgesinden yapılan 3-4 cm’lik bir kesiyle derin ve yüzeyel toplardamarların birleştiği bölgeye ulaşılır. Yüzeyel damar derin damardan ayrılır ve içerisine gönderilen bir tel yardımıyla diz düzeyine yadar olan kısmı kasıktan çekilerek alınır. Bacakta varisler birçok vakit dikiş gerektirmeyen küçük kesilerle temizlenir. Ameliyat sonrası bacak bandaja alınır, birebir akşam yahut sonraki sabah taburcu olusunuz. Sonraki gün itibariyle rastgele bir hareket kısıtlamanıza gerek yoktur. 2 gün sonra işinize başlayabilirsiniz.
Dikişsiz varis Cerrahisi
Kapalı varis ameliyatında yüzeyel toplardamara diz düzeyinde Doppler imgesi altında bir kılıf (kanül) yerleşririlir. Bu kılıftan damar içerisine bir tel (kateter) ilerletilir. Dopler’le telin derin-yüzeyel damar bileşkesinde olması denetim edilir. Damar çizgisi boyunca damar etrafına küçük iğnelerle serum enjekte edilerek, etrafında bir göl oluşturulur. Telden uygulanan radyofrekans gücü ile damar içeriden kapatılır. Etrafındaki sıvı ısıyı iletmediği için damar dışı dokulara hasar verilmez. Süreç damardaki kılıfın çıkarılması ile son bulur. Hiçbir cerrahi kesi yada dikiş yoktur.