Yüz bölgesinde sözlerinizi karşı tarafa aktarmak, gözünüzü sıkıca kapamak ve konuşurken dudak hareketlerinizi sağlamak üzere işlevlerinizi yüzümüzdeki kimi kaslarınızı kullanarak gerçekleştirirsiniz. Bu yüzdeki denetim edebildiğiniz hareketlere genel olarak mimik hareketleri denir. Yüz bölgesindeki mimik hareketlerinizi yapabilmeniz için:
- Beyninizdeki mimik hareketlerini denetim eden bölgenin
- Yüzünüzdeki kaslara giden hududun (fasiyal sinir) ve,
- Yüzünüzdeki mimik kaslarınızın olağan olarak çalışması gerekir. Bu yapılardan rastgele biri gerçek çalışamaz ise yüz felci görülür.
1-Santral tip yüz felci:
Beyin içerisindeki bir hastalığa bağlı olarak doğuştan yahut sonradan olan kayıplarda görülen yüz felci tipidir. Bu durum şayet tek taraflı ise ve karşı taraf düzgün çalışıyorsa felçli tarafın alın bölgesi altında kalan kısımlarında felç görülür.
2-Periferik tip yüz felci:
Yüz kaslarını ihtarları taşıyan Fasiyal Sinir’in beyin dokusundan çıktıktan sonra kafatasının içerisinde yahut dışarısında bir hastalıktan ötürü gerçek çalışmaması durumunda görülür. Periferik tip yüz felcinde, şayet karşı taraf sağlam ise, yüzün yarısı büsbütün çalışamaz haldedir.
Yüz felcinde hangi şikayetler oluşur?
-Etkilenen tarafta kaş kaldırma, kaş çatma, göz kapaklarını kısma, dudak büzme, diş gösterme ve gülümseme üzere mimik hareketleri yapılamaz. Alın kırıştırma ve başka alın hareketleri yapılamaz.
-Etkilenen tarafta göz kapağı kapatılamaz. Uyurken o taraf göz kapağı açık kalır. Göz kapağı kapanması sırasında göz küresinin üst kayması izlenebilir.
-Etkilenen tarafta yanak bölgesi şişirilemez. Yemek yerken ağız içindeki yiyecekler dışarı çıkabilir.
-Etkilenen tarafta ağız köşesi sarkar, gülümseme kâfi yapılamaz. Kimi durumlarda tat alma kaybı, yüksek seslere karşı hassasiyet izlenebilir.
Yüz felci hangi sebeplerle oluşur?
– Beyinde ilgili bölgede hasara neden olan tümörler (kitleler) yahut kan dolanımında bozulmalar (beyin enfarktüsleri)
– Bell’s palsi: Kesin nedeni bilinmeyen bir hastalıktır. Hastalığın nedeni araştırıldığında bir nedene rastlanamaz. Akut periferik yüz felcinin % 80’inin sebebidir. Her 64 bireyden birinde görülme riski mevcuttur. Ailesinde bu şikayete daha evvel rastlanmış gebe bayanlar daha fazla risk altındadır.
–Ramsey Hunt sendormu (Herpes zoster otikus): Fasiyal hududun viral bir enfeksiyonu sonucunda görülür. Yüz felci, kulak ağrısı, duyma kaybı, cilt vezikülleri, vertigo (baş dönmesi) ile karakterizedir.
–Travma: Temporal kemik kırıkları, künt yahut kesici fasiyal hudut yarlanmaları, ameliyat içi fasiyal hudut zedelenmeleri bunlara örnektir.
– Akut-kronik orta kulak iltihapları
– Nörosarkoidoz
–Moebius sendromu: Doğuştan her iki fasiyal hududun olmaması durumudur. Her iki taraflı yüz felci yanında, göz hareketleri sorunları ve işitme sorunları de olabilir. Kesin sebebi bilinmemektedir.
–Tümörler: Fasiyal nöroma, hemanjiomlar, parotis (tükrük) bezi tümörleri, akustik nöromlar ve metastatik tümörler en sık yüz felci yapan tümörlerdir.
-Diğer (AİDS, otoimmün, Kawasaki hastalığı, Guillain-Barre sendromu, doğum travması…)
Yüz felci tedavisindeCERRAHİ SEÇENEKLERnelerdir?
Cerrahi yöntemlerstatikdinamikreanimasyon yolları olarak iki alana ayrılmaktadır. Statik usuller yüzdeki hareketi tekrar sağlamaz daha çok yüz felci nedeniyle sarkan kısımların posizyonlarının düzeltilmesi ve bu sayede en azından yüzde istirahat sırasında daha doğal bir görünüm sağlanmasına çalışılır. Dinamik yollar ise kimi değerli hareketlerin yine sağlanabilmesi hedefiyle uygulanır.
Statik Reanimasyon Usulleri:
Statik Reanimasyon teknikleri isminden da anlaşılacağı üzere hareket sağlamayan sabit tamirat sistemlerini kapsamaktadır. Yüzün felçli tarafında vakitle gerçekleşen sarkmalar yahut deformitelerin düzeltilmesi için kullanılırlar. Dinamik metot istemeyen yahut dinamik tekniklerin uygulanmasının uygun olmadığı hastalarda kullanılabilecek metotlardır.
Göz kapağına altın yerleştirilmesi: Fasiyal paralizi hastaları daha evvel de bahsedildiği üzere gözlerini kapatmakta ıstırap yaşarlar. Göz kapağının yerçekimi sayesinde kapatılabilmesini sağlamak emeliyle üst göz kapağı içerisine uygun yükte altından bir tartı yerleştirilir. Yüz felci geçirmiş bir hasta gözünü açabilir. Gözünü açmaya çalışmadığı durumlarda ise bu yerleştirilen yük sayesinde yer çekimi tesiriyle göz kapağını kapatabilecektir. Göz kapağının kapatılabilmesi gözün kurumasını engellemek ve keratit gelişmesini önlemek için gereklidir.
Tarsorafi: Kısa müddetli fasiyal paralizi geçiren hastalarda göz kapaklarının kısmen birbirine dikilerek açık kalmasının engellenmesini amaçlayan bir yoldur.
Yüz germe ameliyatı:Felçli taraftaki deri ve yumuşak doku sarkmalarının toparlanması hedefiyle yüz germe ameliyatı uygulanabilir. Bu sayede en azından istirahat sırasında daha simetrik ve rahatsız etmeyen bir görünüm elde edilmeye çalışılır.
Alt Göz Kapağı Düzeltilmesi:Yüz Felci geçiren hastaların alt göz kapaklarında da vakit içerisinde sarkma ve gevşeklik olacaktır. Bu sorunları düzeltmek emeliyle alt göz kapaklarının da asılması yahut kısaltılması bu sorunu düzeltecektir.
Statik Askı Yöntemleri: Ağız köşesinde sarkmanın düzeltilerek sıvıların dışarı akmasının engellenmesi gayesiyle uygulanır. Hastanın çoklukla kendi dokularının yardımıyla ağız kenarı birkaç noktadan yana ve üste asılması sürecidir.
Dinamik Reanimasyon Prosedürleri:
Yüzümüzdeki mimik kasları hudut uyarımı ortadan kalktıktan sonra ortalama 2 yıla kadar kapasitelerini müdafaaya devam ederler. Şayet bu müddette tekrar bir hudut tarafından uyarılmaları sağlanabilirse işlevlerini geri kazanabilirler. Yalnız bu düzgünleşme süreci için de yaklaşık 1 yıl gerekeceğinden bu maksat için yapılacak ameliyatın yaralanmadan sonra en geç 1 yıl içerisinde yapılması ülküdür.
Fasiyal Hududun bir yaralanma yahut ameliyat sonucunda kesildiği durumlarda mümkün olan en erken dönemde“Doğrudan Sinir Onarımı” yapılmalıdır.
Yüz felci beyinden kaynaklı bir bozukluk nedeniyle oluşmuş ise fasiyal hudut de fonksiyon görmeyecektir. Bu türlü bir durumda yahut hududun hasarlaması sonrasında onarılması mümkün değil ise yüzdeki kasların öteki bir hudut tarafından uyarılmasına devam etmesinin sağlanması gerekmektedir. Bu ameliyatlara ise “Sinir Transferi” denir. Hudut transferi yüzün felçli tarafından öteki bir hareket hududu kullanılarak yahut yüzün karşı tarafındaki sağlam “Fasiyal Sondan Hudut Köprüsü” şeklinde yapılabilir. Yüzün tıpkı tarafından bir hudut kullanıldığı vakit, kullanılan hududun fonksiyonu ortadan kalkar. Örneğin bir çiğneme kasına giden hudut kullanılırsa çiğneme işlevinde güçsüzlük olacak, lakin çiğneme işi birçok kas tarafından yapıldığından güçsüzlüğe karşın çiğneme büsbütün bozulmayacaktır. Yüzün öteki tarafındaki fasiyal sondan köprü yapılması için ise bedenin diğer bir bölgesinden hareket ile ilgili olmayan (dokunma ile ilgili) uzun bir hudut alınarak sağlam sondan yüzün karşı tarafına iletimi sağlayacak bir temas oluşturulur. Bu oluşturulan köprü başarılı olursa yüzün sağlam tarafındaki hareket ile tıpkı anda yüzün felçli tarafında hareket sağlanabilir.
Yaralanmadan 2 yıl sonra mimik kaslarının kapasiteleri ortadan kalkacağından bu kasların yerine yüz bölgesinde işlev görecek öbür kasların kullanılması gerekir. “Kas Transferi” ameliyatları bu sisteme verilen isimlerdir. Kas transferleri tekrar baş bölgesindeki birtakım çiğneme kasları yahut uzak bölgeden “Serbest Kas Transferi” yapılarak sağlanabilir. Özgür kas transferi mikrocerrahi prosedürler kullanılarak gerçekleştirilir. Hür kas transferi uygulandığında tekrar bu kasların çalışmasını sağlayacak hudut transferi ameliyatı da tıpkı vakitte yahut bu ameliyat öncesinde uygulanmalıdır.
Siz hasta ve hasta yakınlarının da anlayacağı üzere dinamik usuller anlaması, anlatması ve uygulaması biraz karışık tekniklerdir.
