Kalp bütün bedene kan pompalayan, kastan yapılmış bir organdır. Bütün organlarımızı besleyen damarlar olduğu üzere kalbimizi besleyen de damarlar vardır. Bu damarlarda tıkanıklık olursa bilhassa efor durumunda kalp adelesine kâfi ölçüde kan gidemediği için göğüs ağrısı olur. Kalp damarları tıkandığında ise kalp krizi geçirilir.
Kalple uğraşan bütün tabiplerin gayesi kalp krizi geçirmeden erken teşhisle hayat kurtarmaktır. Zira kalp krizi geçiren her dört hastadan bir ikisi (%30-50 mevt riski) hayatını kaybeder. Hayatta kalanların büyük kısmında da kalp adelesinde geri dönüşümsüz hasar oluşmasına bağlı kalp yetmezliği gelişir.
Kalp damarlarını gösteren koroner anjiyo sonrası damarlarda kritik darlık tespit edilirse bir kalp krizine sebebiyet vermemek için bu damarlar açılmalıdır. Damarları açmanın ilaçla bir yolu yoktur. Şayet yapısal olarak uygunsa damarlar anjiyo ile açılır. Uygun olmayan damarlar içinse koroner baypas ameliyatı gereklidir. Tedavinin seçimine kardiyolog (anjiyo sürecini yapan doktor) ve kalp cerrahı birlikte karar vermelidir. Tedavi seçeneklerinizi değerlendirirken kesinlikle bir kalp cerrahından bilgi alınız.
Baypas mı, stent mi olmalıyım?
Anjiyo ile damarın açılması ile baypas ameliyatı birbirinden farklı süreçlerdir. Anjioda damarın tıkalı olan kısmı ince bir balonla şişirilerek açılır ve tekrar tıkanmasın diye bir metal stent (kafes) yerleştirilir. Bu süreç damarın hastalıklı kısmı ile ilgili olduğu ve damar içi yüzeyini bozduğu için süreç öncesi kan sulandırıcı ilaçlar verilir ve 6-12 ay kan sulandırıcı ilaç tedavisine devam edilir.
Baypas cerrahisinde damarın tıkalı kısmına dokunulmaz. Tıkanıklığın ileri bir yerinde damarın sağlam bir yerine yeni bir damar dikilir ve darlık köprülenmiş (baypas) olur. Damarın sağlıklı bir yeriyle süreç yapıldığı ve damar içi yüzeyini bozmadığı için daha uzun ömürlü bir süreçtir. Genelde kalp damarı darlıkları birden fazladır (özellikle şeker hastalarında), damar yan kısımlarında, ayrım yerlerinde (çatal yaptığı yerlerde) ve birden fazla damarda (kalbi besleyen 3 ana damar sistemi vardır) darlık olduğu vakit baypas cerrahisi stentten üstündür. Daha uzun hayatta kalma ve tekrar anjiyo yahut kalp krizi olmama üstünlüğü vardır.
“İdare ettiği kadar stentle gideyim, sonra baypas olurum” kanısı de yanlıştır. Elbette uygun damarda bilhassa kalp krizinin birinci saatlerinde yapılan stentler hayat kurtarıcıdır ve uzun ömürlüdür. Lakin birden fazla damara, birden fazla ve uzun stentler konulması uzun ömürlü olmaz kısa mühlet sonra damarın tekrar tıkanmasıyla sonuçlanır. Ayrıyeten ileride gerekecek bir baypas ameliyatında damarın sağlıklı bir bölgesinin olmaması münasebetiyle cerrahiyi de riske eder. Bilimsel çalışmalar göstermiştir ki, hiç stent konulmamış bir damara yapılan bir baypas ameliyatı, daha evvel stent konulmuş ve tıkanmış bir damara yapılan ameliyata nazaran daha başarılı ve uzun ömürlüdür. Bu nedenle birinci planlamada kardiyologla cerrahın birlikte kararı çok kıymetlidir.
Baypas Ameliyatı Olurken Neler Bilmeliyim?
Baypas ameliyatı tekrar tekrar olacağınız bir ameliyat olmamalıdır, o nedenle birinci ameliyatta yanlışsız bir planlama ve düzgün bir cerrahi olmalıdır. İkinci, üçüncü ameliyatlar daha riskli süreçlerdir.
Ameliyat olacağınız merkez tam teşekküllü ve her türlü tenik ve tedavi takviyesinin hazır bulunduğu bir hastane olmalıdır.
Baypas ameliyatı yalnızca kalbi ilgilendiren bir süreç değildir, o nedenle ameliyattan evvel bütün beden organ sistemlerini ilgilendiren ayrıntılı tetkiklerden geçmelisiniz. Böylelikle riskler azaltılmış ve önlemler alınmış olur.
Baypas cerrahisi sırasında hangi damarla baypas yapılacağı kıymetlidir. Bacaktan alınan damar en yaygın kullanılanıdır. Bu damar bacaktaki yüzeyel toplar damardır (büyük safen toplardamarı). Başka bir kullanılan damar göğüs duvarını (kaburgaları) besleyen, göğüs kemiğinin her iki yanında olan atardamardır (internal torasik-mamaryan arter). Kol atardamarı (radyal arter) da bir başkasıdır. Göğüs duvarı atardamarı en uzun mühlet açık kalan damardır (%98 10 yılda, %96 20 yılda açık kalım). Bacaktan alınan damarların uzun periyotta tıkanma mümkünlüğü yüksektir (10 yılda %60 açık kalım). Kol atardamarı, bacak damarından daha düzgün olmakla birlikte, göğüs damarından daha berbattır. Uygun hastalarda her iki göğüs atardamarının kullanımı baypas cerrahisinin uzun ömürlü olması için değerlidir.
Baypas cerrahisi çalışan (atan) kalpte ve ya kalp dolanım aleti yardımıyla (kalbi durdurarak) yapılabilir. Çalışan kalpte baypas cerrahisi yan hastalıkları fazla olan (önceden felç geçirmiş, aort damarı ileri derecede kireçli, dialize giren) hastalarda, daha uygun bir seçenek olabilmektedir. Cerrahınız her iki yolu de kullanabilmeli ve size uygun olanı paylaşmalıdır.
Baypas operasyonu robotik olarak, göğüs kemiği açılmadan, kapalı olarak yapılabilir. Bütün hastalar bu yol için uygun değildir. Kalbin önduvarındaki damar dalıklarına robotik olarak ulaşılabilir. Bu tekniği kullanabilen bir cerrah, size uygun olan ameliyat seçeneğini bildirir.
