- Ben nedir ?
Deri bedenimizdeki en büyük organdır ve bir çok işlevi vardır. Deri bedenimizle dış dünya ortasında bir bariyer oluşturarak, en önemli bizi soğuktan, sıcaktan ve küçük travmalardan korur, sıvı kaybını önler, mikroorganizmaların bedenimize girmesini mahzur olur, vitamin sentezler ve duyu organı üzere davranır. Böylesine kıymetli bir işlevi olan ve tüm bedenimizi kaplayan derimizle ilgili uygun yada makûs huylu bir çok lezyonla karşılaşılabilmektedir. Bu makalede bunlar hakkında genel bilgilendirilmeniz amaçlanmıştır.
Ben (nevüs, mole), herkeste görülebilen ve bilhassa birinci 10 ile 20 yaşlarda ortaya çıkan, sıklıkla kahverengi küçük lezyonlardır. Bunlar deri yüzeyinde düz ya da kabartılı olabilirler. Sıklıkla yuvarlak biçimli ve nizamlı sonludur.Bir birçok güneşe maruziyetten ortaya çıkabilir. Benler derideki yerleşimine bağlı olarak intradermal, junktional ve ya compound nevüs ismi alırlar.Benler yani nevüsler bedenin her yerinde bulunabilir ve her yaşta ortaya çıkabilirler. Junktional nevüsler erişkinlikte büyüyüp compound nevüse dönerler. İntradermal nevüsler ise mole yani ben ismi alır. Bedenin her yerinde bulunabilir ve düz kabartılı, kahve rengi, pembe, yuvarlak halli yada oval olabilirler ve sıklıkla 6 mm den küçüktürler.
- Benlerin alınması gerekir mi ?
Benler sıklıkla kozmetik gayeli olmak üzere alınabilir. Bunun dışında elbiseye, çamaşıra sürtünme, traş esnasında tahriş üzere dış etkenlerin oluşturduğu travmayı önlemek emeliyle cerrahi olarak çıkartılabilirler. Benlerin durumuna nazaran laserle yahut cerrahi olarak çıkartılabilirler.
- Hangi benlerin alınması gerekir ?
Atipik mole (displastik nevüs), sıklıkla sonradan çıkan ve melanoma ismi verilen deri kanserini andıran güzel huylu benlerdir. Siyahtan pembeye değişen renklerde ve sıklıkla yüzeyi düz, sonları sistemsiz ve 5 – 10m mm ortasında büyüklüğü olan lezyonlardır. Benign yani düzgün huylu olmalarına rağmen bu şahıslarda melonama riski yüksektir ve atipik mole sayısı arttıkça melonama riskide artmaktadır. Bu şahısların takibi zorluk arz eder. Zira atipik moleler, melanoma üzere görünürler ayrımını yapmak zordur. Bu nedenle yakın takip ve kuşku duyulan lezyonları cerrahi olarak çıkartılması gerekir. Takipte değişik yollar izlenebilir. Görünene yerlerdeki benleri kişi kendi kendine takip edebilir. bu mevzuda tecrübeli bir plastik cerrah yada dermatoloğun takibine girebilir. Bu gayeyle dermatoskopi ismi verilen formülle takip çok yardımcıdır.Gerekli durumlarda kuşku değişim gösteren ve kuşku oluşturan lezyonların belirlenip cerrahi ile çıkartılıp patolojik incelenmesi gerekebilir.
Konjenital melanositik nevüs (dev kıllı nevüs) doğumsal koyu renkli benlerdir. Doğumda görülmekle birlikte bir yaş civarında ortaya çıkabilirler. Doğumda gözükmekle bir arada, sonradan ortaya çıkanların aslında doğum anında bedende bulunduğu lakin pigment salınımının olması nedeniyle deri renginde olup fark edilemezler. Daha sonra melanin yani pigment salınımının artması sonucu renk değişimiyle birlikte fark edilir olduğu belirtilmektedir. Embriyonik hayatın 5-24 haftaları ortasında geliştiği kestirim edilmektedir. Sıklıkla rasgele, aileden bağımsız çıkarlar. Ailesel geçişte mevcuttur. Renkleri açık kahveden, koyu kahveye değişmekle bir arada mavi renklide olabilirler. Çoklukla düzgün sonlu oval, yuvarlak biçimli olup değişik boyutlarda olabilir. Çoğunluğu 1.5 cm küçüktür ve küçük doğumsal kıllı nevüs olarak sınıflandırılırken, 20 cm çaptan büyük olanlar dev kıllı nevüs ismi alırlar. Malignite yani makus huylu hastalığa dönme riski bir ömür boyunca küçük nevüslerde %0-%5 ortasında değişirken dev kıllı nevüslerde bu oran %5 ile %10 ortasında değişir. Farklı kaynaklarda bu oranlar değişiklik gösteririler.
Bu nedenle küçük benlerin yani nevüslerin alınması yada sıkı takibi gerekirken, dev kıllı nevüslerin cerrahi olarak çıkartılması temeldir. Fakat çok büyük olmaları nedeniyle cerrahiyle bir arada dermatoskopik takipleri gerekir. Takip değerlidir.
- Benlerden gelişebilen kanser var mıdır ?
Malign melanoma, deri kanserlerinin en tehlikelisidir. Denetimsiz güneşe maruz kalma, bronzlaşma ve güneş yanığı sonucu deri hücrelerinde meydana gelen genetik hasara bağlı olarak bu hücrelerin sınırsız çoğalması sonucu ortaya çıkarlar ve tümor oluştururlar. Bu tümörler deriye renk veren pigmentleri üreten hücrelerden ( melanositlerden) köken alır. Melanoma benlere benzerlik gösterebilir ve bazen benlerden de ( mole) melonama gelişebilir. Melanomaların büyük kısmı siyah kahverengi olsa da pembe, kırmızı, deri renginde, mor, mavi hatta beyaz renkli olabilirler. Malign melonama kesinlikle cerrahi olarak tedavi edilmesi gereken bir tümördür.
- Benlerin takibi nasıl yapılmalı ? Benlerde hangi değişiklik olursa alınmalıdır?
Benlerin takibi sırasında ve aşağıdaki değişimlerin görülmesi halinde bir estetik plastik cerrah ya da deri hastalıkları uzmanı ile kesinlikle görüşmeniz gerekir.Bu değişimlerin İngilizce karşılıklarının baş harflerinin oluşturduğu akronim ABCDE olarak anılır. Benlerin takibinde ABCDE çok kıymetlidir.
Asimetri: Mevcut benin ortasından bir çizgi çekin iki tarafı eşittir. İki taraf eşit değilse kuşku edin.
Border (Sınır): Melanomanın erken evresinde sonlar düzensizdir.Çentiklenmeler ve çıkıntılar vardır.
Color (Renk ): Benler sıklıkla tek renktir. Melanomada ise birden fazla renk tonu vardır. Siyah, koyu kahve onun değişik tonları ile karşılaşılabilir. Bununla birlikte kırmızı hatta mavi renkte melanomalar olabilir.
Diameter (Çap): Melanomalar sıklıkla kurşun kalem silgisinden daha büyüktür(6mm). Bazen bundan daha küçük olabilirler. Çoklukla 6 mmden küçüktür.
Evolving (Değişim): Büyüklük, biçim, renk, kabarıklıkta rastgele bir değişim kuşku uyandırmalıdır. Bunlardan diğer kaşınma, kanama, kabuklanma üzere bulgularda dikkate alınmalıdır.
- Benlerin alınması kansere yol açar mı?
Benlerin cerrahi olarak çıkartılması kansere yol açmaz. Tersine, cerrahi olarak tam çıkartıldığında riskli bir dokunun bedenden uzaklaştırılması nedeniyle tedavi edici ve önleyici bir süreçtir.
- Benlerin alınması nasıl olur?
Alınmasına karar verilen benler baklava dilimi biçiminde işaretlenir. Ben etrafı lokal anestezik enjeksiyonu yapılarak uyuşturulur. Bundan sonra rastgele bir ağrı ve acı duymazsınız.Daha sonra cerrahi olarak ben kökü ile bir arada çıkartılır. Estetik sistemler kullanılarak çok ince dikişler ile kapatılır. Küçük bir pansuman konur. Ben alımı sonrası çabucak işinize dönebilirsiniz.
- Ben alımı ağrılı bir süreç midir?
Ben alımı lokal anestezi altında yapılır ve çok ince uçlu iğnelerle lokal anestezik enjeksiyonu yapılırken gerginlik hissi ile birlikte çok hafif bir ağrı duyulabilir.Bu süreçten sonra ağrı duyulmaz. Süreç sonrası çoklukla ağrı olmaz fakat kolay ağrı kesicilerle olabilecek ağrı diner.
