Kalp içerisinde kanın bulunduğu dört adet odacık bulunmaktadır. Bunlardan ikisi sağ, öbür ikisi sol kalp yarımında bulunmaktadır. Kalbe doku ve organlardan gelen kan birinci evvel sağ atriuma(9) gelir ve buradan trikuspit(15) kapak aracılığı ile sağ ventriküle(10) geçer. Sağ ventrikülden pulmoner kapak(17) vasıtasıyla oksijenlenmesi maksadıyla akciğerlere geçiş yapar. Oksijenden zenginleşen kan, kalbin sol tarafında bulunan sol atrium(11) kısmına gelir ve mitral kapaktan(16) geçerek sol ventriküle(13) dökülür. En son olarak kalbin her kasılmasıyla aort kapaktan geçerek bedenimize gönderilir.
Kapaklar kanın ileri gerçek gönderilip geri kaçmasına mani olan yapılardır. Kanın ileri gerçek gitmesini engelleyen yahut geri kaçmasına neden olan durumlarda ise kalp üzerine yük binmekte, hem kalp hem de kana muhtaçlığı olan organlarda sıkıntılar çıkmaya başlar.
Kapak hastalığına neler neden olur?
– Romatizmal ateş
– İnfektif Endokardit
– Kalp kası hastalıkları (kardiyomiyopati)
– Hipertansiyon
– Mitral Kapak Prolapsusu(MVP): Mitral kapakçıkların kalp hareketleri ile sol atriuma geri kaçmasıdır.
– Fibrokalsifik dejenerasyon
– Kapak anulus genişlemesi (bağ dokusu hastalıkları, aort anevrizmalar, tümörler, birtakım ilaçlar)
Kapak hastalıkları belirtileri nelerdir?
– Yorgunluk
– Çarpıntı
– Nefes darlığı
– Bacaklarda şişlik
– Emboli (pıhtı atması)
– Felç
– Ritm problemleri
Kapak hastalıklarının cinsleri nelerdir?
1. Aort kapak hastalıkları
Aort kapak stenozu (darlık): Romatizmal ateş, ileri yaşa bağlı dejenerasyon, doğumsal bikuspit aort hastalığı en sık görülen nedenlerindendir.
Aort stenozunun tedavisinde uygulanan açık kalp ameliyatında yapısı bozulmuş olan kapağın yerine mekanik yahut biyoprotez kapak yerleştirilir. Mekanik kapak kullanımı sonrasında ömür uzunluğu kan sulandırıcı ilaçlar kullanımı gerekmektedir. Aort kapağının yapısının bozuk olduğu kimi durumlarda (hastanın yaşının genç olması, hamilelik beklentisi yahut kan sulandırıcı ilaç kullanmasının sakıncalı olduğu durumlar) ise biyoprotez kapak ile replasman yahut kommusürotomi uygulanabilir. Tıpkı seansta kapak ameliyatlarına ek olarak koroner arter bypass süreçleri v.b uygulamalar yapılabilir
Aort kapak yetmezliği: Marfan sendromu üzere bağ dokusu hastalıkları, aort anevrizmaları, travma, kardiyomiyopati üzere hastalıklardan sonra ortaya çıkar. Aort stenozundan farklı olarak kanın kalpten çıkışında kısıtlama olmamakla bir arada kalp atımından sonra kanın geriye kaçması kelam bahsidir. Bu durumda uygulanan cerrahi süreç, stenozda olduğu üzere mekanik yahut biyoprotez kapakların takılmasıdır. Ayrıyeten uygun durumlarda yalnızca kapak tamiri ve/veya kapak muhafaza operasyonları da uygulanmaktadır
Stenoz ve yetmezliğin birlikte olduğu durumlar: Bilhassa romatizmal ateş hastalığından sonra sıklıkla stenoz ve yetmezlik bir ortada bulunabilir. Tedavi prosedürleri aort stenozu ve yetmezliğinden farklı değildir.
2. Mitral kapak hastalıkları
Mitral kapak stenozu (darlık): Romatizmal ateş hastalığına bağlı görülen en sık kapak hastalığıdır. Akciğerlerden gelen kanın mitral kapak aracılığı ile kalbin sol atriumundan sol ventriküle geçişinde sorun vardır. Buna bağlı olarak nefes darlığı, çarpıntı, ritm sorunları, emboli ve kalp yetmezliği bulguları ortaya çıkabilir. Mitral kapak stenozunun açık kalp ameliyatı ile tedavisinde mekanik ve biyoprotez kapak ile değişimi (replasman) yanında hastanın uzun periyotlu kan sulandırıcı kullanmasında sakınca olduğu durumlarda açık/kapalı kommusürotomi ameliyatı yapılabilir.
Mitral kapak yetmezliği: Romatizmal ateş, mitral prolapsus, korda rüptürü, infektif endokardit, iskemi sonrası ortaya çıkabilir. Mitral yetmezliğinde; kapağın tam kapanamaması nedeniyle kanın kalp içerisinde göllenmesi sol ventrikülde yüklenmeye neden olur. Yetmezliğinin nedenine nazaran birebir mitral stenoz ameliyatlarında olduğu üzere mekanik kapak, biyoprotez kapak ile replasmanı yapılabilir. Tıpkı biçimde kan sulandırıcı kullanması sakıncalı olan yahut mitral kapağın anatomik olarak yapısının sağlam olduğu fakat kapağın kapanmasına mani olan durumlarda (ileri hipertansiyon ile kalp kasında büyüme, korda rüptürü, iskemi vb) mitral kapak tamiri ameliyatı (annuloplasti ameliyatı v.b) uygulanabilir. Tamir esnasında “ring” ismi verilen kapak gibisi protezler kullanılır. Mitral kapak prolapsusu ise %1-2 oranında toplumda görülür ve bilhassa genç bayanlarda saptanmaktadır. Bu hastalarda ritm sorunu çok sık görülür ve nadiren kapak yetmezliğinin önemli olduğu durumlarda açık kalp operasyonu gerekebilir. Cerrahi uygulama mitral kapak yetmezliği ameliyatında olduğu üzeredir.
3. Öteki kapak hastalıkları:
Trikuspid ve pulmoner kapakların hastalıkları çok ender olarak tek başına bulunmaktadır. Genelde aort ve mitral kapak hastalıklarına eşlik ederler ve tedavi edilirken bu hastalıklarla olan beraberliklerine nazaran plan yapılmaktadır. Bilhassa trikuspit kapağın hastalığı öteki kapak hastalıklarına eşlik eder ve genelde yetmezlik biçiminde görülür. Tedavisinde ring annuloplasti operasyonu yapılabildiği üzere özel dikiş teknikleri ile de yetmezlik düzeltilebilir.
Kapak hastalıklarına eşlik eden başka kalp hastalıkları nelerdir? Bilhassa aort kapak stenozları ile koroner arter hastalığı birlikteliği sıktır. Muhakkak bir yaş kümesini geçen ve kapak hastalığı bulguları veren hastalara koroner arter sistemini kıymetlendirmek üzere koroner anjiyografi uygulanmaktadır. Koroner arterlerde önemli darlıkları saptanan hastalarda tıpkı seansta koroner arter bypass operasyonu da uygulanabilmektedir.