Koroner Hastalığın Semptomları
Tipik olarak anjina artmış oksijen ihtiyacile ortaya çıkan kalp kası iskemisi semptomudur. Myokard oksijen gereksinimini arttıran aktivite yahut durumlarda oluşan çoklukla göğüs duvarına basınç hissi olarak tanımlanır.
Tüm hastalarda göğüs ağrısı yoktur. Bazısında sırf boyun çene kulak kol yahut mide üzerinde ağrı olabilir.
Nefes zorluğu halsizlik üzere öbür semptomlar, görülebilir. Birinci kere oluşan anjinayı tanımak sıkıntı olabilir zira bulgular sıklıkla diğer hastalıkları andırabilir.( Hazımsızlık ,anksiyete). Ağrısı olmayan sırf nefes zorluğu halsizlik bulantı ve kusması terlemesi olan bir hasta olabilir.
Hastanın öbür şikayetlerleri
- Ağrı, ekseriyetle göğüs üzerinde basınç yanma halinde tanım edilir., Uzunluğuna omuza çeneye sırta karnın üst bölgesine yahut kollara yayılabilir.
- Çarpıntı
- Egzersizle oluşan teneffüs zorluğu, ağrı yahut dinlenme ile geçebilir.
- Sempatik sistem uyarısı ile terleme
- Bulantı
- Azalmış antrenman toleransı
Şeker hastası olanlar ve yaşlı hastalarda halsizlik teneffüs zorluğu bulantı üzere.atipik belirtiler daha sık görülür.
Koroner Kalp Hastalığının Klinik Tipleri
- Stabil anjina pektoris
- Unstabil anjina pektoris
- Asemptomatik KAH (sessiz iskemi)
- Akut Myokard infarktüsü (kalp krizi)
Kalp kasının oksijen gereksinimi koroner arterlerin taşıdığı kandan sağlanır. Ağır antrenmanda kalbin gereksinimleri arttığında bile, kalp kası hücrelerine oksijen gelişi ve istikrar devam eder. Koroner arterlerin taşıdığı kan ölçüsünü; damarsal faktörler, kana ilişkin faktörler ve dolanım faktörleri belirler.
Damarsal Faktörler: Aterosklerotik daralma, yan kısımların yetersizliği, ruhsal durum, ısı, üst sindirim sistemi hastalığı yahut sigaraya bağlı refleks daralma.
Kan Faktörleri: Kansızlık, hipoksi (yetersiz oksijenlenme), polisitemi (kan hücresi yoğunluğu).
Dolaşım Faktörleri: Sistemsiz kalp ritmi, kanama ve valsalva hareketine bağlı kan basıncında düşme, aort darlığı yahut yetmezliğine bağlı koroner arterlere kâfi kan gelememesi yahut koroner arter spazmına bağlı kalp kasında oksijen alımının azalmasına neden olur.
Koronerlerdeki akımın azalması kalp kasında iskemi ve infarktüse neden olur. Öncelikle myokard (kalp kası) iskemisi ile myokardiyal infarktüs ortasındaki ayrım yapılmalıdır. İskemi, dokuya verilen oksijen ölçüsünün dokunun ihiyacından az olması durumudur. Kalp kası iskemik olduğunda, düzgün çalışamaz. Şayet büyük kalp alanları iskemik ise , kalp kasının kasılma ve gevşemesi bozulur. Şayet kan akımı düzelirse , kalp kası iskemisi de geriye dönebilir. Infarktüsde ise kâfi oksijen içeren kan olmadığı için doku geri dönüşümsüz olarak ölmüştür.
Stabil Anjina Pektoris: En sık görülen anjina tipidir.Çoğunlukla aterosklerotik kalp hastalığına bağlı olarak meydana gelir fakat damar spazmı sonrasında da gelişebilir. Teşhis öyküye dayanır bu nedenle subjektiftir. Anjina sıklıkla antrenmanla ortaya çıkar ve dinlenme ile azalır. Yemek, heyecan yahut soğuk anjinayı tetikleyebilir. Hasta anjinayı birçok defa ağrı olarak değil göğüste sıkışma ve basınç hissi, yanma yahut hazımsızlık olarak tanımlar. Çoğunlukla göğüs kemiği ortasından başlayan ve sola birçok defa kola ve omuza yayılan ağrı halinde tanımlanır. Anjina kısa sürer ve büsbütün geçebilir. 5-15 dakika süren ağrılar vardır. 30 dakikadan fazla süren ağrılar pek olmaz ve unstabil anjina, kalp krizi (Myokard infarktüsü) yahut öbür bir tanıyı düşündürür. Nitratlı ilaçların alınması sonrasında geçmesi yahut hafiflemesi değerli bir özelliktir. Kimi hastalarda soğuk terleme, vefat korkusu, kusma-bulantı üzere belirtiler bulunabilir.
Tanı sırasında psikojenik göğüs ağrısı, mide fıtığı yahut reflü , özafagus (yemek borusu) spazmı, kalp zarı iltihabı (perikardit), safra kesesi ağrısı hastalıklar ayırt edilmelidir.
Tanı: Genellikle gerilim yahut antrenmanla ortaya çıkan, nitratlar yahut istirahatle düzelen göğüs ağrısı, ağrı yahut gerilim testi esnasında EKG yahut sintigrafide iskemi bulgularının saptanması, koroner anjiografide koroner arterlerde değerli daralma yahut tıkanıklıkların görülmesi ile teşhis konulur.
Unstable angina. Unstabil anjina acil tedavi gerektiren çok tehlikeli bir durumdur. Myokard infarktüsünün yaklaştığını gösteren bir işarettdir. Stabil anjinadan farklı olarak, aşikâr bir usulü yoktur. Fizikî bir aktivite yokken çıkabilir ve dinlenme yada ilaçlarla ortadan kaybolmaz.
Variant (Printzmetal )Anjina: Ortaya çıkaran faktörler yokken oluşan göğüs ağrısı ve EKG bulguları ile karakterize klinik bir sendromdur. Çoğunlukla 50 yaş altındaki bayanlarda sabahın erken saatlerinde uyandıktan çabucak sonra oluşması tipiktir. Dinlenirken ortaya çıkar. Sigara tetikleyicidir. Koroner damar spazmına bağlı olduğu düşünülür ve bu nedenle tıbbi tedavide Ca kanal blokerlerine uygun yanıt verir.
Sessiz İskemi: Kalbin oksijen ihtiyacı ile gelen ölçü karşılayamaz ise kalp kası iskemisi ortaya çıkar. İskeminin en sık formlarından biri ise sessiz iskemidir ve çoğunlukla erken tanınamadığı için tedavisi de gecikmektedir. İskemik kalp hastalığını gösteren bulgular olmadığı halde iskeminin objektif bulguları saptanırsa sessiz iskemi den bahsedilir.
Yaşlı bireyler ve diabeti olalarda belitiler zımnî olabilir yorgunluk baygınlık yahut halsizlik şikayetleri olabilir. Yaşlı şahıslarda mental durumlarda farklı olabilir..
Yapılan çalışmalarda erişkin orta yaşlı hastalarda belirti vermeyen koroner arter hastalığı görülme sıklığı %3-4 olarak saptanmıştır. Myokard infarktüsü sonrasında bu hastalarda %25-50’oranında sessiz iskemi gelişmiştir. Sesiz iskemi, daha ağır koroner hastalığı ve daha berbat prognozu gösterir.
Ani vefat riski bu hastalarda iki kat daha fazladır. Bilhassa kalp nakillerinde tüm sinirsel yollar kesildiği için daha sonraki periyotta gelişen koroner bozukluklarında sessiz iskemi gelişmektedir.
Sessiz iskemili hastalarda da birebir tedavi prensipleri kullanılır. İlaç tedavisinde beta bloker, Kalsiyum kanal blokerleri ve nitratlar kullanılır.
İleri koroner hastalığı ve sol ventrikül bozukluğu bulunan hastalarda cerrahi tedavinin faydası nettir. Bilhassa sol ana koroner hastalığı yahut sol ventrikül bozukluğu ile birlikte üç damar hastalığı bulunan sessiz iskemilerde cerrahi tedavi yapılmalıdır.
Akut Myokard infarktüsü (kalp krizi): Uzamış iskemi sonrasında gelişen geri dönüşümsüz kalp kası dokusunun nekrozudur (ölümüdür).
Ateroskleroz, doğumsal arter anormallikleri, vaskülit sendromları Koroner arter travma yahut anevrizması,koroner emboli (mekanik kapak vb. nedenlerle) ciddi koroner spazm, kan yoğunluk artışı, kalp kası oksijen gereksiniminde artış (aort darlığı )
Klinik: Genellikle belirtisi olmayan şahıslarda sıklıkla dinlenirken ani olarak gelişir. Myokard infarktüsü’da ağrı anjinaya benzeri ancak daha şiddetli yaygın ve 30 dk.dan fazla sürer. Daima ve sıkıştırıcı bir özelliktedir. En sık sabah saat 6 ile öğle ortasında görülür. Ağrının yanı sıra terleme, çarpıntı ve bulantı, kusma da görülebilir.
Kardiojenik şokla birlikte olan akut Myokard infarktüsü görülebilir. Bu klinik tabloda mevt riski %80’dir. Birtakım hadiselerde operasyon yararlı olursa da hastalardaki vefat oranı tekrar de yüksektir.
Başarısız PTCA: PTCA başarısız olursa damarda tıkanma meydana gelebilir ve anjina oluşur, EKG değişiklikleri görülür yahut hastayı kardiojenik şoka yahut kalp durmasına götüren değişiklikler oluşabilir. Başarısız PTCA sonrasında hastalara acil operasyon uygulanma sıklığı %3-4’dür ve bu müdahalenin vefat riski %5-6 civarındadır. Operasyon esnasında düzgün damarlanma sağlanır ve kâfi kalp kası korunması yapılırsa sonuç daha da uygun olmaktadır.
Tekrarlayan Semptomlar İçin Reoperasyonlar: Aterosklerozun süreksiz bir durum olmaması ve ilerlemesi nedeni ile koroner bypass operasyonu paliativ bir operasyon olarak bilinmektedir. Operasyon sonrası aspirin kullanarak damarın tıkanma riski ve damarda kalınlaşma riski azaltılsa da , 10 yıl içinde “venöz greftlerin”( safen ven vb) yaklaşık yarısında ateroskleroz a bağlı daralma ve tıkanma görülebilir . Bazen greftler sağlam ve açık olsa da başka koroner damarlarda yeni gelişmiş olan lezyonlar nedeniyle iskemi tekrarlayabilir. Tekrar operasyonların mevt riski, temelde teknik faktörlere ve yetersiz yine damarlanmaya bağlı olarak, 2-3 kat daha fazladır.
Tüm bunlara rağmen koroner bypass operasyonları hayat kurtarıcı olmaya devam etmektedir.