Terleme, egzersiz esnasında, sıcak yahut soğuk havalarda beden sıcaklığını ayarlamak için gerekli fizyolojik bir düzenektir. Gün içinde yaptığımız kimi aktiviteler karşısında beden terleyerek tepki gösterebilir. Bedenin kendisini soğutmak için günde 4-5 kere terlemesi olağandır. Terleme gerekenden çok fazla olursa kişiyi huzursuz eden, can kasvetine neden olan, tasa veren, gerilim yaratan, utandıran ve cildi tahriş eden bir tabloya yol açabilir. Bu durum kişinin öteki şahıslarla ilgi kurmasını, iş ve meslek seçimini, ruhsal sıhhatini, şahsî imajını ve ömür kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Fizyolojik terleme muhtaçlığı dışında gelişen ve günlük hayatı etkileyebilecek kadar fazla olabilen terleme tablosuna hiperhidroz denir. Toplumda yüzde 2-3 oranında rastlanmaktadır. Bedenin her yerinde bulunan ekrin ter bezlerinin çok çalışmasına bağlıdır.
Hiperhidroz bölgesel ve yaygın olmak üzere iki kümeye ayrılır. Bölgesel hiperhidrozel, yüz, ayak ve koltuk altında çok terleme olarak görülür. Çoklukla çocukluk ve ergenlik periyodunda başlar. Ömür uzunluğu aralıklı yahut daima devam eder. Her cins, ırk ve yaş kümesinde görülebilir. Sıcakta artış gösterir, bunun yanı sıra kış aylarında hafifler. Sonlanma, dert, gerilim ve heyecan terlemeyi arttırır. Terleme olan bölgelerde bakteri tutunması kolaylaşır. Bu yüzden de koku olur. Süreksiz bir durum değildir, lakin aralıklı yahut devamlı olabilir. Ayrıyeten hipertiroidi, psikiyatrik hastalıklar, menapoz, şişmanlık, diyabet, böbreküstü bezi hastalıkları ve bedende oluşan enfeksiyonlar kendini çok terleme ile gösterebilir. Hastaların yüzde 30-35’inde aile kıssası vardır.
TEDAVİ
Hiperhidroz, altta yatan bir nedene bağlı ise hasta ilgili branşa yönlendirilerek tedavisi planlanır. Bir nedene bağlı olmayan çok terlemede ise aşağıdaki tedaviler uygulanabilir.
Terleme Önleyici Kremler
Birinci önerilen kolay tedavi biçimidir. En sık kullanılan alüminyum kloridli casuslardır. Bilhassa koltuk altı terlemelerinde birinci seçilen ilaçlardan biridir. El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda kullanılabilir. Sıkıştırma tesiri ile ter kanalının ağzını fizikî olarak tıkar ve ter bezlerinden ter atılımını önler. Tedavide ilaç gece kuru deriye uygulanır ve 6-8 saat burada kalır. Sonraki sabah büsbütün yıkanarak temizlenir. Evvel her gün, durum düzeldikçe daha seyrek uygulanır. Tedavinin tekrarlanması gerekir. Uygulamadan sonra oklüzyon (kapama) ile tesir artırılabilir. Erken devirde hastaların yarısında cilt irritasyonu gelişebilir. Cilt irritasyonu yapması ve karşılığın gecikmesi nedeniyle uzun periyodik tedaviler bıktırıcı olabilir.
Terleme önleyici kremleri kullanırken nelere dikkat edilmeli?
- Uygulama öncesinde:
- Kullanımdan çabucak evvel banyo yapmayın.
- Zedelenmiş ya da irritasyonlu deride kullanmayın.
- Uygulama esnasında:
- Gözler ya da mukoza ile temas ettirmeyin.
Uygulama Sonrasında:
- Koltuk altları 12-24 saat kadar tıraş etmeyin.
- Tüy dökücü kullanmayın.
- Giysilerle temas ettirmeyin.
İyonoforez
Çok el ve ayak terlemesinde kullanılır. Eller ve/veya ayaklar, içinde elektrolit solüsyonu yahut metal plaka bulunan küvete konur. Solüsyon yahut plakadan insanı rahatsız etmeyen düşük şiddette elektrik akımı verilir. Tesir formu elektrik akımının oluşturduğu iyonların ter kanallarını muhakkak bir mühlet kapatılması olarak tanımlanabilir.
Her seansın uygulama müddeti 20-30 dakikadır. Başlangıçta 3 günde bir, sonra haftada bir tedavi yapılır. 4-7 haftalık bir tedaviden sonra terleme büsbütün kesilebilir. Terleme tam olarak kesilmezse banyo içine Glycopyromium Bromide eklendiğinde güzel sonuçlar alınabilir. Tedavi sonrası terleme olmayan devir 2-12 hafta kadar devam eder. Bu nedenle tedavinin tekrarı gerekir. Vakit alıcı ve toplamda kıymetli bir metottur. Uygulama ağrısızdır, hafif iğne batması hissi alınabilir. Emniyetli bir tedavi usulüdür. Aygıt satın alındığı takdirde konutta uygulanabilir. Hamilelerde, kalp pili ve metal ortopedik implantı olanlarda uygulanmaz.
Botulinum Toksin Tedavisi (Botox)
Bilhassa koltuk altı terlemelerinde kullanılır. El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir.
Terlemeye neden olan sempatik hudutları felç ederek ter bezlerinden ter üretimini önlemek için kullanılmaktadır. Lokal anestezik krem uygulandıktan sonra botox olarak bilinen botulinum toksini deri içine enjekte edilir ve hudut uçlarında süreksiz blok yapar. Uygulama yaklaşık 30 dakika sürer.
Tedavinin tesiri birkaç saat yahut gün sonra ortaya çıkar ve 8-10 ay devam eder.
Tedaviden sonra enjeksiyon yerinde birkaç gün devam eden ağrılar olabilir. Bazen yapılan enjeksiyon kaslara giden sonları de etkileyebilir ve kolda süreksiz güç kaybına neden olabilir. Tesiri süreksiz olduğundan tedavinin tekrarı gerekir.
Oldukça kıymetli bir formüldür. Ayrıyeten bu ilaca allerjisi olanlarda, hamilelerde ve kas sorunu olanlarda kullanılması uygun değildir. Antibiyotikler yahut kas gevşetici ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi tedavide göğüs-kalp-damar cerrahları tarafından bilhassa el ve koltuk altı terlemelerinde endoskopik torakal sempatektomi uygulanmaktadır. Kalıcı tahlil sağlar, geri dönüşümü ise yoktur. Bu tedavide emel çok çalışarak fazla terlemeye neden olan sempatik hudutların kesilmesi yahut çıkarılmasıdır. Bazen sempatik zincir ve kısımları klips ile sıkıştırılabilir yahut koter ile yakılabilir. Bu hudutların terleme dışında işlevi olmadığı için ameliyatın felç oluşturma, his kaybı, refleks azalması üzere tesirleri olmaz.
Koltuk altından açılan 1 cm?
lik 1-2 delikten sokulan kamera ve küçük aletlerle süreç gerçekleştirilmektedir. Diz artroskopisi yahut laparoskopi üzere bir sistemdir. Hastaya genel anestezi verilir. Süreç müddeti bir saatin altındadır. Ameliyatın tesiri çabucak ortaya çıkar. Hasta uyandığında elleri kuru ve sıcaktır. Operasyon sonrası hasta 12-24 saat hastanede kalır. Deri kıvrımları içinde kaybolacak kadar küçük bir iz bırakır. Düzgünleşme bir yahut birkaç gün üzere kısa bir müddette olur. Hastaların birçok 1 haftada olağan çalışma nizamlarına dönerler. Tesirli, kalıcı, emniyetli ve çok az rahatsızlık veren bir tedavi formülüdür. El terlemesinde %98, koltuk altı terlemesinde %80 üzerinde, ayak terlemesinde %25 civarında başarılı sonuç alınmaktadır.
Ağır kalp-akciğer hastalığı olan, plevral hastalık yahut akciğer ameliyatı geçiren, tedavi edilemeyen tiroid hastalığı olanlar cerrahi tedavi için uygun değildir.
Bedenin öbür bölgelerinde (sırt, kalça) terlemenin artması (%20-50) en sık görülen yan tesirdir.
Ancak hastaların çok azında (%2) değerli olur. Ender görülen başka bir yan tesir de yemek esnasında terleme olmasıdır.
Nadiren yahut her cerrahi süreçte görülebilen anestezik unsurlara ve ilaçlara karşı allerjik tepkiler, kanama, enfeksiyon ve komşu organ yaralanması oluşabilir.
Bazen göğüs boşluğunda hava kalması (pnömotoraks) gelişebilir. Fakat birçoklarında zaten kaybolur ve pek sorun yaratmaz.
Horner sendromu denilen (göz kapağında düşme, göz bebeğinde küçülme ve yüzde terleme azalması) tablo çok nadiren kalıcı olsada birkaç ay içinde olağana dönebilir.
