İlk ve başlangıç tedavisi öteki merkezlerde yapılmış olsa bile birçok güzelleşmeyen, kapanmayan yara ve sonrasında sekel olarak kalan izlerin (skar) tedavisi, tüm tıbbi süreçlerde olduğu üzere bütünsel yaklaşım gereği bireye mahsus planlanarak yapılır.
Yaranın yeri, birinci ortaya çıkma vakti, nasıl oluştuğu, tedavisinde bize gelinceye kadar hangi uygulamaların yapılmış olduğu, hastanın genel sıhhat durumu, yaşı, kullanıyorsa ilaçları yara güzelleşmesi planlanırken birinci not edilmesi gereken özelliklerdir.
Yara ve iz tedavisi kullanılacak tüm yollar ortasında şayet gereklilik olursa cerrahi birinci sırada gelir. Yara yerinde kalan nekrotik, meyyit dokuların temizlenmesine debridman ismi verilir. Bu debridman yapılmadan birçok yaranın kapatılması, tamiri mümkün değildir. Bilhassa uzun müddettir güzelleşmeyen yaralarda bu cansız dokular tıkaç üzere işlev görerek yara kapanmasına mani olurlar.
Kazalar, geçirilmiş cerrahiler yahut kendine ziyan verme hedefiyle kollara yahut bedene yapılan kesilerle oluşan izlerin tedavisinde “kötü ve kalitesiz iyileşen” dokuların cerrahi olarak çıkarılması sık tercih edilen bir öteki cerrahi prosedürüdür.
İz tedavisinde cerrahiyle bir arada PRP uygulamaları, mikro yağ greftleri, nörotoksin, Radyofrekans süreçleri, Ağır ışık tedavileri (IPL), fraksiyonel (aralıklı) karbondioksit lazerler, kimyasal soyma süreçleri de (peeling) uygun hastalarda sık tercih edilen öteki araçlardır.
Tedaviden beklenti kesin olarak müsaade yok olması değil, estetik olarak kabul edilebilir forma dönüşmesidir. Bilhassa omuz başı, dirsek, diz ve el bileği üzere eklem yapılarına ve kemiğe yakın yerlerde iz tedavisi hareketli ve sert bir doku üzerinde olduklarından zordur.
Bazı izlerin “dövme” yahut bilhassa erkelerde yüz ve kollarda ise “saç ekimi” üzere yollarla kapatılmaya çalışılması da yeni bir yaklaşım olarak mümkündür.
Uzun mühlet hareketsiz yatak yahut sandalyeye bağımlı olma sonucu oluşan bası yaralarının tedavisi, yara büyümeden en erken vakitte yapılmalıdır. Bu şahıslardaki yaralara duyu eksikliği de eşlik ettiği için basıya maruz kalınan alanları sık denetim edilerek yaraların şimdi açılmadan tedavi edilmeleri sağlanmalı, sigara içiliyorsa bıraktırılmalı ve sık görülen birtakım vitamin (D vit., B-12, Demir, Çinko vb..) eksiklikleri giderilmelidir.
Kollara atılan jilet izleri, kendi kendilerine güzelleşmeye bırakıldıklarından besbelli ve dikkat çeken bir izle güzelleşirler. Bu durumlarda tedavi şayet cerrahi olarak yapılacaksa, seçilecek olan en bariz bir ize “pilot cerrahi çalışma” yapılması ve bunun sonucuna nazaran başka izlere müdahale edilmesi uygun ve yanlışsız bir tedavi yaklaşımıdır. Büyük alan cerrahilerinde, kol kesinlikle atele alınarak 3 hafta hareketsiz kalması istenir. Bu hastalar sonuncu sonuç için 12. aya kadar beklemelidirler.
İzlerin besbelli 3 ortak karakteristiği, yüzey özellikleri yani “kabarıklık yahut çöküntü”, “renk değişiklikleri” ve “sertlik” süreç öncesi puanlanarak fotoğraflanmalı ve tedavi sonucunda bu parametreler tekrar çekilen fotoğraflarla karşılaştırılarak yapılan tedavinin başarısı ölçümlenebilir. Kimi izler doku eksiklikleri ile birlikte gözlendikleri için yara tedavisi ile bir arada dolgu süreçleri de uygulanabilir. Bunun için sık tercih edilen dolgu gereci, kişinin kendisinden alınan yağ yamalarıdır (greft).
Yara ve iz tedavisi akıldan çıkarılmaması gereken özellikler kısaca,
1.Yara güzelleşmesi bireyden şahsa değişkenlik gösterir, bir diğer kişinin yara düzgünleşme hali ve vakti sizin için emsal olamaz
2.Zaman alan, zahmetli bu tedaviyi etkileyen en değerli faktör, tercih edilen tıbbi seçenek kadar kişinin dikkati, ahengi, alışkanlıkları ve yara düzgünleşme kalitesidir
3.Anne karnında kimi dokular hariç, izsiz bir yara güzelleşmesi yoktur
4.Var olan bir iz kaybolmaz, silinmez, lakin “daha az belirgin” hale getirilebilir
5.Kronik basıya bağlı yaraların en ülkü tedavisi yara şimdi büyümeden yapılandır
6.Yara izlerinin ve yaraların “güneş görmesi” güzelleşmeyi hızlandırmaz, bilakis koyu renkli güzelleşmeye neden olur
7.Bazı yaralar açık kalarak kimi yaralar kapalı usullerle daha süratli iyileşirler
8.Lazer süreçleri, ciltte güneşe karşı hassasiyete neden oldukları için yaz aylarında tercih edilmez
9.Yara ve İz tedavileri “bütünsel, bireye has ve kombine” yaklaşımlar gerektiren bir planlama ile, sabırla uygulanır
10.Düzeltici (Revizyonel) birinci tedavisi yapılmış bir ize ikincil tedavinin yapılma vakti bir koşul ve standart olmamakla birlikte en erken 1 yıl olarak kabul edilir.
