Dudak ve damak yarıkları gebeliğin birinci iki-üç ayında çeşitli sebeplerle gelişimdeki bozukluklara bağlı olarak oluşabilmektedir. Bu anomaliler tek taraflı küçük bir çentik biçiminde de olabilir, iki taraflı damağa kadar ilerleyen geniş bir yarık halinde de olabilir. Beyaz ırkta 1000 canlı doğumda bir görülme sıklığı vardır. Çok sık karşılaşabileceğimiz için bu durumun oluşmasındaki risk faktörleri ve bu türlü bir doğum olduğu vakit izlememiz gereken yollar çok değerlidir.
Yarık dudak ve damak oluşmasında birçok risk faktörü tanımlanmıştır. Genetik faktörler tesirli olabilmektedir. Lakin birden fazla vakit dış faktörlere bağlı olarak oluşabilmektedir. Bu dış faktörlerin içinde ileri ebeveyn yaşı, annenin sigara kullanması, annede şeker hastalığı olması, annenin çok alkol tüketmesi kullanması sayılabilir.
Yarık dudak ve damaklı bir bebek doğduğunda huzursuz olmamak gerekir. Zira tedavisi mevcut olan bir durumdur. Bu türlü bir doğumda çocuk hastalıkları uzmanı aileye gerekli bilgiyi vermekte ve başka branşlara yönlendirmektedir.
Bu çocukların birçoklarında öbür bir doğumsal defekt yahut anomali saptanmaz. Hastaların birçok zeka ve yetenek bakımından olağandır.
Yarık dudak ve damaklı bebeklerde emme sorunu olduğundan bilhassa beslenmeye dikkat etmek gerekir. Denetimlerde bebeğin uygun kiloda olup olmadığı bakılmalıdır. Bu bebekler sık sık gaz yutabilmektedir. Bu bebeklerin ağız ve burun boşlukları ortasında irtibat olduğundan besleme sırasında mama yahut sütün teneffüs yollarına kaçabilme ihtimali vardır. Bu türlü bir durumda akciğer enfeksiyonu üzere sıkıntılar yaşanmaktadır. Sık orta kulak iltihabı riski vardır.
Bebeği beslerken dikkat edilmesi gereken konular şunlardır:
-
Ucu kesik emzikler yahut özel biberonlar
-
Şırınga ile besleme
-
Kaşıkla besleme
-
Yemekte ve sonrasında başın 45 derecede tutulması değerlidir.
Plastik cerrahi olarak bu hastaların yarık dudak tamiratlarını 3-6 ay içinde, yarık damak tamirlerini 12-18 ay içinde yapmaktayız. Bu çocukların vaktinde ameliyat edilmesi kıymetlidir. Zira vaktinde ameliyat olmayan çocuklarda ruhsal ve toplumsal meseleler başlayabilmektedir. Yarık dudak ameliyatı çoklukla 2-6 ay ortası yapılmakta; yarık damak ameliyatı ise 12-18 ay ortası yapılmaktadır. Erken devirde damak tamiri yapılırsa oluşan skar dokusu yüz gelişimini olumsuz etkilemektedir. Geç devirde damak tamiri yapılırsa konuşmanın düzelmesi zorlaşacaktır.
Ameliyat öncesi yarığın genişliği ve tipi, uygulanacak cerrahi usul, anestezinin tip ve mümkün riskleri, güzelleşme devri, ameliyat sonrası izlenecek yollar hakkında aileye bilgi verilmektedir. Ameliyat öncesi ve sonrasında bebeğin nasıl besleneceği ayrıntılı bir halde konuşulmaktadır.
Dudak ve damak yarığı ameliyatlarından sonra hastanın 18-20 yaşlarına kadar ek birtakım ameliyatlar olması gerekebilmektedir. Burun kanatlarında sorun varsa bunu düzeltmeye yönelik ameliyatlar, diş arkında eksiklik varsa 8-10 yaşlarından sonra kemik transferi yapılabilir. Bu hastaların çoklukla burun yapıları bozuk kalmaktadır. Sonuncu burun formunu vermek üzere burundaki kıkırdak ve yumuşak doku biçim bozukluklarını düzeltmek için ekseriyetle 18 yaşından sonra burun estetiği ameliyatı gerekmektedir. Burun estetiği ameliyatından evvel hastanın beklentileri, uygulanacak ameliyat tekniği ve ameliyat sonrası uygulanacak tedaviler hasta ile konuşulmaktadır.
