Nedendir bilinmez, öteki cerrahi branşlarda ameliyat olacak hastalar, tıpkı ameliyatı da olacak olsalar öteki cerrahlara “hocam nasıl iz kalacak? iz berbat mü/ büyük mü olacak?” üzere soruları daha az sıklıkta sormaktadırlar. Lakin bizler (Plastik Rekonstruktif ve Estetik Cerrahlar) bu soruyla çok sık ve ağır bir biçimde karşılaşmaktayız.
Estetik cerrahi rastgele bir dokunun imgesinin daha genç ve/ yahut hoş olması için uygulanan cerrahilerin tamamına verilen genel başlıktır. Estetik cerrahi uygulanacak hastada ameliyat planını cerrah dilediği üzere yapabilir. Örnek olarak; göğüs büyütme yapılacak bir hastada iz göğüs altı kıvrımına yahut göğüs başı koyu renkli kısmı ile deri ortasındaki geçişe yerleşmesi sağlanarak gizlenmektedir (yine de iz kalmaktadır). Hasta göğsünde iz istemiyorsa koltuk altı yahut göbek deliğinden yapılan kesiler ile göğüs büyütme ameliyatı yapılabilmektedir (yine de iz kalmaktadır).
Sağlık problemine neden olabilecek rastgele bir nedenle; göğüs kanseri kuşkusuyla göğüste bulunan bir kitleden biyopsi yapılacağında, göğüs üzerinde bulunan bir ben çıkarılacağında, göğse uygulanacak cerrahi sürece ve izin nerede kalacağına “hastalık/ kitle/ ben karar vermektedir”. Memenin üzerindeki bir beni koltuk altından girip de çıkarsanız, üzerinden kesip de çıkarsanız her durumda benin olduğu yerde iz kalacaktır. Sıhhat sorunu nedeniyle yapılacak cerrahilerde “Estetik Kaygı” ikinci planda olmalıdır. “meme kanserini çıkartalım ancak göğüste iz olmasın, koltuk altından girip içerden halledelim” üzere bir yaklaşım tahminen hastayı birinci 6 ay 1 yıl memnun edecektir ancak hastalıkta gelişecek bir nüks yıkıcı olacaktır. Bu nedenlerle birebir süreci bir Plastik Cerrah da yapacak olsa kesinlikle iz kalacaktır.
Plastik Rekonstruktif ve Estetik Cerrahi branş olarak, iç organlar dışında (kalp, böbrek, beyin, ak ciğer, mesane, barsak üzere..) tüm dokularda cerrahi uygulamalar yapan bir branştır. Birebir vakitte deri şekillendirme cerrahisini, asistanlık sürecinde de dahil yapmaya uzman tek branştır. Deri dış ortamla aramızdaki en kıymetli bariyerdir. Bedenin savunma sistemi elemanları en fazla barsakta, daha sonra deride yoğunlaşmışlardır. Birebir vakitte bütünüyle dışarıdan görülebilen tek organdır. Bu üzere nedenlerle Plastik Cerrahlar tüm eğitim ve gelişim süreçleri boyunca yaptıkları cerrahilerde daha az iz kalması için çalışmışlar ve derinin tamirinde kıymetli prensipler geliştirmişlerdir.
Gelelim sorumuza; Ameliyat sonrasında iz kalacak mı?
Cevap; bedeninizde, rastgele bir dokuda (beyin, hudut, damar, göz, barsak….. hepsi dahil) bir hasar oluştuğunda bu hasar tamir dokusu ile düzgünleşir ve “onarım dokusu” = ”iz”dir. Bu nedenle rastgele bir yerinizi estetik cerrahi nedeniyle, hastalığa bağlı bir nedenle kestirecekseniz yahut kaza ile kesildiyse “MUTLAKA İZ KALACAKTIR”. Herhangi bir görüşmede, rastgele bir cerrah yaptığı cerrahi süreç sorası size iz kalmayacağını söylüyorsa en kolay tabiriyle “ beyaz bir yalan” söylüyordur.
Gelelim ikinci ve daha kıymetli soruya; “Ne kadar iz kalacak? Ne kadar belirli olacak? Ne kadar müddette iz son halini alır?”
Bu sorular cerrah açısından daha makul ve mantıklı sorulardır.
Deride olağan ve beklenen formda gelişen yara güzelleşmesi 1 yıllık bir süreçte tamamlanmaktadır. Erken devirde (3 ay) güzelleşen yara dudakları içerisinde üretilen dokular ve hücreler yoğunluktayken 3. aydan sonra tüketilen yahut azaltılan dokular (remodelling- yine şekillendirme) daha fazladır. Ilk 1 ay kesi izi düz bir çizgi olarak görülürken, 1-6. aylar ortası genelde kırmızı- mor- pembe bir renkte ve sert ele gelmekte, 6- 12 aylarda ise kırmızılığı giderek azalan, sertliği yumuşayan ve çoklukla 1. yılda deri rengine nazaran hafif açık renkli, yumuşak bir çizgi biçiminde kalmaktadır. Bu olağan yara düzgünleşme sürecinde bir kesinin güzelleşme ve müsaade kalma sürecidir. Şahıstan şahsa ve bölgeden bölgeye bu mühletler küçük farklılıklar gösterebilirler.
Kötü yara güzelleşmesinde bir çok farklı etken rol oynamaktadır. Ayrıntıları ile laf kalabalığı olmaması ismine hastaların yapabilecekleri ile ilgili en kıymetli mevzulardan bahsedeceğim.
1- Ameliyat bölgelerinizi ve kesi izlerini (özellikle yüz bölgesinde) mutlak suretle güneşten korumalısınız. Güneşten korunma sırf yaz devrinde değil, tüm yıl boyunca yapılmalıdır. Yaz periyodunda korunma için yüksek müdafaa faktörlü (50+ SPF/ UVA ve UVC muhafaza faktörü olan) kremler ile, kışın ise muhafaza faktörlü içeren (SPF 15/ 30) makyaj eserlerinin yahut nemlendirici kremlerin kullanılması kıymetlidir.
2- Ameliyat sonrası devirde, dikişler alındıktan sonra, bölgeye ve güzelleşmeye nazaran farklılık göstermekle birlikte çoklukla 3. Haftada silikon jel uygulanmasına başlanmalı ve silikon jel uygulanırken kesi bölgesine günde 2 defa, 5- 10 dk yavaşça masaj yapılmalıdır. Silikon jeller iz kalmaması için değil, yara güzelleşme sorunu olan “hipertrofik skar” ve “keloid” gelişiminin önlenmesi, iz olgunlaşmasının hızlandırılması gayelidir.
3- SİGARA! Sigara kullanımının iz üzerindeki tesirinin güzel yahut berbat manada değişken olabildiğine dair farklı görüşler içeren yayınlar mevcuttur. Bu asla sigara içenlerde daha az iz kalır manasına gelmemektedir. Sigara kullanımı kılcal damar deveranını büyük oranda azaltmaktadır. Derinin tamamı bir kılcal damar ağından oluşmaktadır. Ameliyat sonrası sigara kullanmak ameliyat bölgesinde kanlanmayı azaltacak ve tamirin, içmeyen şahıslara nazaran daha zayıf olmasına; dolayısı ile müsaade daha geniş kalmasına neden olacaktır. Birebir vakitte estetik cerrahinin bir çok ameliyatında (ÖZELLİKLE YÜZ BÖLGESİ) flep cerrahisi yapıldığından dokuların birbirine yapışmasını ve ameliyatın yapıldığı üzere kalmasını etkileyecek ve bozacaktır. Sigaraya estetik bir ameliyattan 2 ay evvel ve ameliyattan 3 ay sonrasını içerecek biçimde yaklaşık 5- 6 ay orta vermek (bırakmak değilse ☺ ) ameliyatınızın sonuçlarına her manada değerli katkı sağlayacaktır.
Bilimsel manada kanıtlanmış ve “text- book”lara giren bilgiler bunlarla sonludur ve bu konulara dikkat ederseniz izinizin sizde olabileceğinin en yeterli formunda güzelleştiğini düşünebilirsiniz.
Tüm bu mevzularda gerekli hassasiyeti göstermenize karşın ( nadiren de olsa) tekrar de güzelleşme makûs yahut kabul edilemeyen izlerle sonuçlanabilir. Bu durumlarda skar/ iz revizyonu ameliyatları yapılabilmektedir. Emin olun hiç bir plastik cerrah makus izi revize etmek istemez (çok çeşitli nedenlerle). Bu nedenle birinci yaptığı ameliyatta olabilecek en âlâ halde tamiratı gerçekleştirir. Ancak yeniden de kimi durumlarda kötü/ genişlemiş izlerle karşılaşılabilinmektedir.
Son olarak ameliyatınızdan sonra ki devirde gelişebilecek hipertrofik skar ve keloid üzere yara güzelleşme bozukluklarının erken tanısı ve tedavisi için 2- 6 aylık süreçte en azından 2 sefer hekiminizi kısa da olsa ziyaret etmeniz daha sonrasında bu sorunların giderilmesi için ağrılı ve can sıkıcı süreçler yaşamamanızı önleyebilir.
